Hoe moet onze samenleving eruitzien na de economische crisis en de budgettaire sanering? Als we hierop nu geen ernstig antwoord weten te formuleren, mogen we er zeker van zijn dat onze kinderen en kleinkinderen het slechter zullen hebben.
‘We zijn niet goed in het maken van strategische keuzes’, schrijft ex-minister Frank Vandenbroucke (SP.A) ergens halverwege in zijn essay over Strategische keuzes voor het sociaal beleid (zie blz. 42). ‘En dat tast de coherentie van ons beleid aan’, zo voegt hij er nog aan toe – en dat is misschien de enige overbodige zin in zijn doorwrochte werkstuk. Wat is beleid anders dan handelen op basis van strategische keuzes?
Vandaag staan we opnieuw voor belangrijke strategische keuzes, zo betoogt Vandenbroucke, en zo is het. Onze samenleving liep op talloze fronten vast. Alles is geblokkeerd, onze staatsfinanciën, ons sociaal model, de pensioenen, de staatshervorming… De economische crisis en de aanstormende vergrijzingskosten dwingen ons meer dan ooit tot het maken van samenhangende fundamentele keuzes.
Een van die talrijke strategische keuzes die we moeten maken heeft te maken met het belang van werk. Iedereen is het er ondertussen over eens: om de grote uitdaging die ons te wachten staan te beantwoorden moeten er meer mensen werk vinden, en ze moeten langer aan de slag blijven. ‘We kunnen de vergrijzing alleen maar betalen door een algemene mobilisatie van onze talenten op de arbeidsmarkt. Dat is een do or die voor onze welvaart en onze sociale zekerheid’, schrijven zestien arbeidsmarktdeskundigen in een opiniestuk, dat toevallig op dezelfde dag verscheen als Vandenbrouckes essay. Maar, ‘onze arbeidsmarkt is ziek’, luidt de titel van hun opiniestuk. De ondertekenaars moeten concluderen dat we ‘schromelijk tekortschieten in de realisatie en versterking van het menselijk kapitaal in onze samenleving’.
Meer mensen aan het werk helpen en ze langer aan de slag houden is absoluut noodzakelijk voor de economische houdbaarheid van ons samenlevingsmodel. Vandenbroucke stipt in zijn essay nog een andere reden aan waarom dat zo belangrijk is: ‘Ik beschouw een hoge werkzaamheidsgraad voor mannen en vrouwen als een doelstelling per se, vanwege het belang van participatie.’ Dat is misschien wel de allerbelangrijkste reden waarom we mensen aan het werk moeten zetten. Want mensen die geen job vinden en langdurig in de werkloosheid verzeilen, verzinken in uitzichtloze situaties. Met alle nefaste gevolgen van dien.
We staan dus voor uiterst belangrijke strategische keuzes, onder meer op het vlak van werk. Dat is zeker niet alleen een verantwoordelijkheid van onze regering(en), maar ook van vakbonden en werkgevers, die de voorbije weken en maanden koppig bleven vasthouden aan hun eigen grote gelijk en er een prioriteit van maakten om de andere de duvel aan te doen. De arbeidsmarktdeskundigen onderstrepen in hun opiniestuk: ‘De sociale partners dragen in dit land ook een verantwoordelijkheid die de verdediging van hun achterban overstijgt.’ Vakbonden en werkgevers moeten ook het algemeen belang voor ogen houden. Dat sluit aan bij wat Vandenbroucke schrijft: keuzes maken gaat in een democratische samenleving gepaard met compromissen vinden. Maar compromissen waarbij geen enkel gevoelig punt sneuvelt, brengen meestal weinig vooruitgang, aldus Vandenbroucke. Als je een compromis kunt maken waarbij aan beide kanten gevoelige punten sneuvelen, levert dat meestal wel vooruitgang op. Ook daar zijn we niet zo goed in.
Bij dit alles hoeven we ons geen illusies te maken. Noodzakelijke strategische keuzes níét maken, is ook een keuze. Dan tekenen we voor een slechtere toekomst voor de volgende generaties.
BLOG! Reageer op blogs.knack.be/economie
door Ewald Pironet
Noodzakelijke strategische keuzes níét maken, is ook een keuze.
