In het kader van het Skoda Jazz Festival komt jazzsaxofonist Jan Garbarek naar het Koninklijk Circus in Brussel. Zolang u geen jazz van hem verwacht, zit u goed. ‘Ellington heeft alles verprutst.’

H appy pills. Een anker. Een spuitbus luchtverfrisser met dennengeur. We waren op alles voorbereid om de wat trieste, zweverige, Noors-melancholische saxofonist Jan Garbarek blij, down to earth en thuis te doen voelen. Bleek hij een goedlachse zestiger te zijn. Liefhebbers roemen hem om zijn ‘pure’, ijle muziek. Tegenstanders vinden zijn output makkelijke new age. Garbarek laat het niet aan zijn hart komen. ‘Alsof ik puur ben omdat we in Noorwegen zuiver water hebben, of schone lucht. Wat een onzin. Die zoektocht naar puurheid doet de wereld verstijven. Niets is zo’n gevangenis als opgelegde puurheid.’

De nieuwe dubbel-cd Dresden is uw krachtigste album in lange tijd. Waar komt die opstoot van energie vandaan?

Jan Garbarek: Het is een liveopname, en dan krijg je natuurlijk een heel eigen dynamiek, met hogere pieken en donkerder dalen. En daarnaast is mijn ritmesectie veranderd. In het midden van een tournee in de zomer van 2007 kreeg (bassist) Eberhard Weber een beroerte; hij is verlamd aan zijn linkerkant. Hij kan alweer stappen en praten, maar aan spelen komt hij nog lang niet toe. Goed, daar sta je dan, met je tournee. Ik hoorde dat Daniel vrij was, een Braziliaan die in Portugal woont. Hij bleek net vrij te zijn: zijn band had zijn bas vervangen door een harp. Kwam dat even goed uit. (lacht)

Op het eerste stuk, Paper Nut, ligt uw toon dicht bij Wayne Shorter. Krijgt u weleens zin om terug te keren naar de klassiekere jazz?

Garbarek: Totaal niet. Af en toen duikt er weleens een frase op die ik heb geleerd toen ik nog een jonge jazzmuzikant was, en ik luister nog altijd met plezier naar de oude groten – met Gene Ammons voorop, en vroeger veel Dexter Gordon. Maar ik heb er geen idéé van waar de jonge gasten mee bezig zijn. Weet je, het is afgelopen met de jazz. Hij bestaat natuurlijk nog wel, maar dan zoals barokmuziek bestaat: als een afgesloten corpus van werken. Met een begin en een eind.

Excuseer? Wanneer was het volgens u dan afgelopen?

Garbarek: Rond 1960. John Coltrane en Miles Davis gingen toen een totaal andere richting uit, weg van de jazz. Maar eigenlijk was het al veel vroeger gedaan. Echte jazz, dat is Louis Armstrong. Een simpele melodie, een begrijpelijke solo die het thema parafraseert, en eventueel zingt hij een belachelijke evergreen. Toen kwam Ellington met zijn verfijning, en was het uit met de jazz.

(verslikt zich)

Garbarek: Verfijning leidt onvermijdelijk tot abstractie en cleverness. Nee, dan liever Gene Ammons: die is recht voor de raap, hij swingt, fraseert goed. Een klap voor je kop als hij speelt. Net wat ik voelde toen ik veertien jaar was. Toen hoorde ik voor het eerst Coltrane. De track Countdown op de elpee Giant Steps. Alsof ik door de bliksem getroffen was. Ik was een jongetje in een flatje in een Noorse buitenwijk, en plots bleek dát te bestaan in de wereld. Ik heb me meteen een sax gekocht.

Het moet u een erg clevere air hebben bezorgd.

Garbarek: Ben je gek? Iedereen luisterde naar Elvis. Ik was de grootste nerd van Oslo. De eenzaamheid was totaal. Maar een jaar later won ik met mijn bandje meteen een concours.

Ofwel was u een genie, ofwel was de concurrentie erg slecht.

Garbarek: Het laatste, zonder twijfel. Ik was heel zelfverzekerd in mijn totale onwetendheid. (schatert)Maar natuurlijk, na je vijftiende gaat het alleen maar bergaf met je zelfvertrouwen. Ik ben er bijna.

Tot slot: verwijst de titel van de cd, Dresden, naar uw oorlogsverleden?

Garbarek: Nou, het concert is in Dresden opgenomen, en gezien alle connotaties leek het me een bijzonder krachtig woord. En zoals u misschien weet, werd mijn Poolse vader destijds op transport gezet naar Noorwegen, om daar spoorwegen aan te leggen. Toen we deze cd voorbereidden, zocht ik even op wat de naam ‘Dresden’ eigenlijk betekent. Het is een oud Slavisch woord, en het betekent ‘mensen die in het bos bij de rivier wonen’.

Hoe toepasselijk. Zoals dat bij ons heet: ‘den bos in’!

Garbarek:(met getuite lippen) Den bosch in?That’s me. Dat moet ik onthouden voor in Brussel.

JAN GARBAREK, CONCERT OP 15 OKTOBER in HET KONINKLIJK CIRCUS, BRUSSEL. INFO: WWW.KONINKLIJK-CIRCUS.ORG

DRESDEN IS UIT OP ECM/CHALLENGE

DOOR BART CORNAND

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content