Of hoe één vulkaan onder een gletsjer op het godvergeten IJsland erin slaagde om het luchtverkeer in heel Europa plat te leggen.

Het minste wat je kunt zeggen, is dat de uitbarsting van de vulkaan onder de Eyjafjallajokullgletsjer voor onwaarschijnlijk mooie zonsondergangen zorgde. En voor sprekende beelden, dat zeker ook. Niet alleen van as die de lucht in gekatapulteerd werd, maar ook van lege luchthavens. De natuur slaagde er de voorbije week in om de reisplannen van miljoenen mensen te dwarsbomen. The Centre for Asia Pacific Aviation, een Australisch consultancybureau voor luchtvaartmaatschappijen, schatte dat in drie dagen tijd ongeveer zes miljoen passagiers getroffen werden. Zelfs als er straks weer gevlogen mag worden, zal het nog weken duren vooraleer alle vliegschema’s weer op orde zijn.

Boosdoener is de as (en de miniscule steentjes in die as) die het zicht van de piloten belemmert. En die, erger nog, een vliegtuigmotor kan laten stilvallen. De afgelopen decennia is dat een paar keer gebeurd. Nooit met echt dramatische gevolgen, omdat de piloten net op het juiste moment op lagere hoogte konden gaan vliegen.

Maar de gevolgen van deze vulkaanuitbarsting zullen zonder enige twijfel bijzonder groot zijn. In de eerste plaats op economisch vlak. Europese luchtvaartmaatschappijen maakten de voorbije jaren een recessie door. Ironisch genoeg was er de laatste tijd beterschap in zicht. In februari was volgens de IATA, de internationale organisatie voor de burgerluchtvaart, het aantal passagiers van de luchtvaartmaatschappijen met 4,3 procent gestegen tegenover het jaar daarvoor. En in maart nog halveerde de IATA haar prognose voor de verliezen voor de luchtvaartmaatschappijen tot 2,8 miljard dollar. Toch blijft de toestand voor de korteafstandsreizen problematisch. Verliezen van meer dan 200 miljoen dollar per dag zullen daar niet veel aan verhelpen, wel integendeel.

De hele crisis doet denken aan de toestand na 9/11. Toen lag het luchtverkeer in de Verenigde Staten ook een paar dagen stil. De overheid kwam daarna wel met 15 miljard dollar steun over de brug, maar die hulp kon amper nog baten voor luchtvaartmaatschappijen als US Airways en United Airlines. Een langdurige verstoring van het luchtverkeer in Noord-Europa zou het voorzichtige economische herstel helemaal teniet kunnen doen.

Daarnaast zijn er ook de gevolgen voor de gezondheid. Zolang de as ver boven de aarde blijft zweven, is er niets aan de hand. Maar dat kan veranderen wanneer het as begint te regenen. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO adviseert om in dat geval binnen te blijven. Omdat as inhaleren tot ademhalingsproblemen kan leiden. Wat evenwel de exacte gevolgen zijn voor de gezondheid, daarover lopen de meningen uiteen.

De vulkaanuitbarsting kan tot slot ook een groot effect hebben op het klimaat. Een weliswaar veel grotere vulkaanuitbarsting van de Leki in IJsland in 1783 spuwde zwaveldioxide en andere gassen in de lucht. Dat leidde tot een hardnekkige nevel die het zonlicht op het noordelijk halfrond maandenlang blokkeerde. Wereldwijd daalde de temperatuur toen met 1 graad Celsius.

The Economist / The Financial Times