Palestijnen mogen in Israël wonen, dus waarom zouden Joden zich niet op de Westelijke Jordaanoever mogen vestigen? Hét obstakel voor vrede in het Midden-Oosten blijft volgens Israëlisch minister van Infrastructuur Uzi Landau dat de Palestijnen geen Joodse staatals buur willen aanvaarden.
De 66-jarige Uzi Landau is een veteraan van de Israëlische politiek. Hij zit ruim twintig jaar in het Israë-lische parlement, de Knesset, en diende in de regering van Ariël Sharon. Toen die in 2004 het plan bekendmaakte om de Joodse nederzettingen in de Gazastrook te sluiten, nam Landau uit protest ontslag. Hij ruilde de conservatieve Likoed voor de partij Yisrael Beiteinu (Israël Ons Vaderland) van de omstreden Avigdor Lieberman en is nu terug – zowel in de Knesset als in de regering.
In die regering vormt zijn nieuwe partij een coalitie met de Likoed van premier Benjamin Netanyahu. Landau heeft er geen moeite mee. ‘De eerste minister en ik zijn al lang hele goede vrienden, en dat blijven we. Ik heb nog altijd geen probleem met de basisfilosofie van Likoed. Het is normaal in een grote partij dat mensen op sommige punten van mening verschillen. Mijn partij zit mij als gegoten.’
Uzi Landau was vorige week in Brussel voor de opening van de nieuwe gebouwen van het European Jewish Congress, dat een brug wil slaan tussen de Joodse gemeenschappen in de verschillende Europese landen. Hij onderhield er zijn gehoor over de kansen op vrede in het Midden-Oosten, maar vooral over de dreiging uit Iran – niet alleen voor Israël maar ook voor Europa en de Verenigde Staten.
‘Die dreiging moet ophouden om tot vrede te kunnen komen in het Midden-Oosten’, vertelt hij een dag later. ‘Wat Iran zo gevaarlijk maakt, is de combinatie van het religieuze radicalisme dat het land wil uitdragen en de productie van wapens voor massavernietiging. Op korte termijn bereikt het zijn doel met de steun aan terreurgroepen in Afghanistan, Pakistan, de Hoorn van Afrika, tot in Europa toe. Voor de middellange en lange termijn werkt het aan de uitbouw van een eigen kernarsenaal en de ontwikkeling van ballistische raketten. Daarmee kunnen ze nu al Israël bereiken. Met de volgende generatie, die het ontwerpstadium voorbij is, schieten ze hun bommen straks tot in Europa en daarna tot in de VS.’
Nieuwe Holocaust
Het is goed dat de Verenigde Staten proberen via diplomatie tot een onderhandelde oplossing te komen, vindt Landau. ‘Maar voor ons telt vooral dat president Barack Obama tegen premier Netanyahu heeft gezegd dat de VS nooit zullen aanvaarden dat Iran de bom krijgt. Het Iraanse regime onderdrukt zijn eigen volk meer dan tevoren. Het behandelt vrouwen en homoseksuelen met meer misprijzen dan ooit en het schiet met scherp op betogers. Het gaat verder met de bouw van geheime installaties. President Mahmoud Ahmadinejad ontkent niet alleen de Holocaust. Met zijn plannen voor de vernietiging van Israël bereidt hij een volgende Holocaust voor. Obama zei dat Iran niet alleen een bedreiging vormt voor Israël maar voor de hele wereld. En zo is het maar net. De wereld die Teheran voorstaat, is een wereld zonder democratie. Dat is de essentie van het probleem.’
Daarom, zegt Uzi Landau, moet de dreiging uit Iran eerst worden gestopt. ‘Of denkt u dat Teheran zijn plannen voor de bouw van kernwapens in de kast legt als Israël vrede sluit met de Palestijnen? Zouden ze daarom de steun aan terreurgroepen zoals Hezbollah en Hamas stopzetten? Vorige week opende de wintersessie van de Knesset met een debat tussen meerderheid en oppositie over, onder andere, vrede. Er bestaat daarover in Israël geen verschil van mening. We weten allemaal dat er een compromis nodig is, we hebben allemaal kinderen in het leger. Het debat gaat over de manier waarop. Want we zijn het ook allemaal eens over het antwoord op de vraag waarom het conflict nog bestaat. In 1947 voorzag een resolutie van de Verenigde Naties in een verdeling van het land en de oprichting van twee staten. Dat hebben de Palestijnen afgewezen. Ze hebben sindsdien iedere keer de deur dichtgeklapt als er een voorstel op tafel lag, dat een stap zette in de richting van de oprichting van een Palestijnse staat. In Camp David, na de akkoorden van Oslo, bij de uitvoering van de Road Map van 2003. Het probleem is namelijk dat ze in dat geval het bestaan moeten erkennen van een Joodse staat aan hun zijde.’
Nog meer raketten
Landau herinnert aan de voorwaarden die ook Netanyahu stelt: de Palestijnen moeten het recht erkennen van het Joodse volk op een eigen staat. En ze moeten aanvaarden dat hun staat wordt gedemilitariseerd. Dan kan er worden gepraat. ‘We weten waarom we dat vragen. We deden in 2000 een belangrijke toegeving, toen we ons uit Libanon terugtrokken. Hezbollah stapte in de vrijgekomen ruimte en kreeg Libanon in zijn greep. Ze houden ondertussen opnieuw het hele noorden van Israël onder schot. Ze beschikken over een arsenaal van 40.000 raketten en granaten, in wat volgens de VN een gedemilitariseerde zone zou moeten zijn. Iran betaalt en Syrië smokkelt. Het Libanese leger kijkt toe en de VN doen niets.
‘Gaza was weer een andere ervaring. Is-raël trok zich in 2004 unilateraal uit de Gazastrook terug. Het resultaat was dat er nog meer raketten op Israëlische steden werden afgeschoten en dat Hamas er een gooi kon doen naar de macht. Dat maakt dat we op dit moment geen Palestijnse partner hebben om mee te praten. Met wie moeten we nu om de tafel gaan zitten? Op de Westelijke Jordaanoever zijn Fatah en Mahmoud Abbas de baas, in Gaza heeft Hamas alles te zeggen. En die beweging vindt nog altijd dat Israël moet worden vernietigd.
‘Wij bidden elke dag dat onze toekomstige partner zich niet ontwikkelt tot een mislukte staat’, zegt Uzi Landau. ‘Ze hebben een leiding nodig die voor alle Palestijnen kan praten. Een Palestijnse Autoriteit met een rechtsstaat die werkt en veiligheidstroepen die wet en orde handhaven. We zouden ook graag zien dat ze hun onderwijs aanpassen. Want aan de ene kant spreken ze over vrede maar aan de andere kant leren Palestijnse kinderen nog altijd dat alle Joden vijanden zijn, die de hele wereld willen vergiftigen. Het is voor ons in die omstandigheden vaak niet eenvoudig om het evenwicht te bewaren. We zijn ook niet zonder fout. Maar we willen een democratie blijven, die haar burgers de basisrechten biedt die daarbij horen.’
Volgens Landau blijft zijn land bereid tot een compromis, maar ziet het aan de overkant niet dezelfde bereidheid. Hij vermoedt dat de Palestijnen zich zo weinig flexibel opstellen omdat ze steun voelen in de VS en Europa. Daarmee is het hoge woord er ook uit. Uzi Landau begrijpt niet waarom Barack Obama de voorbije maanden zo hoog inzette op de stopzetting van de uitbouw van Joodse nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever. ‘Daar is op basis van de internationale wet geen probleem mee’, zegt hij. ‘De Volkenbond bepaalde in 1922 al dat Joden zich in het mandaatgebied Palestina mochten vestigen tussen de Jordaan en de Middellandse Zee. Die regel is later nooit veranderd, ook niet door de Verenigde Naties. Er wonen in die nederzettingen nu 300.000 mensen. Waarom zou daar geen kinderopvang of een nieuwe school mogen worden gebouwd? Die mensen hebben recht op een normaal leven, zoals iedereen overal ter wereld. Waarom mogen Palestijnen in Is-raël wonen en er een normaal leven leiden en zouden Joden zich niet in Judea en Samaria mogen vestigen? Met vrede heeft dat niets te maken.’
Landau verwerpt het idee dat Joden niet in een Palestijnse staat zouden mogen wonen, als die er na onderhandelingen komt. ‘Zullen we bepalen dat mensen alleen op bepaalde plekken mogen wonen enop andere niet? Dat is voor elk beschaafd mens onaanvaardbaar. De nederzettingen hebben niets met een eventuele latere grens tussen twee staten te maken. Wij zullen uitvoeren wat er in een akkoord met de Palestijnen wordt afgesproken. Als dan blijkt dat kolonisten in Palestina terechtkomen, is het aan hen om uit te maken of ze daar willen blijven.
‘Ik hoop dat er snel gesprekken komen. Altijd krijgen we de vraag wat we gaan doen om de vrede te bevorderen. Niemand vraagt de Palestijnen wanneer ze bereid zijn om Israël als buur te aanvaarden. Als onze buren Belgen of Nederlanders waren, was er geen probleem. Dan was er al lang vrede. Bij ons werkt het helaas anders. En dan gaat het niet alleen over Joden en Palestijnen. Je ziet het ook aan de houding van Arabieren onder elkaar. Het Midden-Oosten kent geen medelijden met de zwakkere.’
DOOR HUBERT VAN HUMBEECK
