Anneleen Van Bossuyt (N-VA): ‘De Gentse bestuurscultuur is niet meer van deze tijd’

Anneleen Van Bossuyt trekt in oktober de Gentse lijst voor de N-VA; tot dan heeft ze nog een dagtaak aan haar werk in het Europees Parlement. ‘Met een Europese lijst en Spitzenkandidaten brengen we Europa niet dichter bij de burger. We moeten gewoon een goed beleid voeren.’

2017 was een goed jaar voor haar. Als opvolger van Louis Ide was Anneleen Van Bossuyt in 2015 in het Europees Parlement beland, maar vorig jaar werd ze verkozen tot voorzitter van de commissie Interne Markt en Consumentenbescherming. In het Europese labyrint is dat geen kleine post, en daarmee werd Van Bossuyt een van de prominentste parlementsleden van de hele zaal. En toch zal het werk dat ze daarmee heeft, vanaf nu af en toe moeten wijken voor bezoekjes aan eetpartijen en festiviteiten in Gent. Van Bossuyt – en niet Elke Sleurs, en al helemaal niet Siegfried Bracke – moet voor de N-VA strijden voor het burgemeesterschap. Of toch voor een niet al te teleurstellend verkiezingsresultaat.

Anneleen van Bossuyt: Het was een publiek geheim dat Elke Sleurs en Siegfried Bracke een probleem met elkaar hadden. Dat veroorzaakte een impasse in de Gentse afdeling, en in december vroeg Elke me haar plaats in te nemen. Ik was daar niet meteen enthousiast over. Nog los van de praktische kant vond ik Elke een uitstekende lijsttrekker. Maar er moest iets gebeuren. Het was grootmoedig van haar om een stap opzij te zetten, en ik ben als Gentenaar natuurlijk ook wel trots om hiervoor gevraagd te worden.

Hopelijk schiet u wat beter op met Siegfried Bracke.

Van Bossuyt: Dat is geen enkel probleem. Ik heb nog samengewerkt met Siegfried toen we ons verkiezingsprogramma uitschreven en het plan was om hem Europese lijsttrekker van onze partij te maken. Ik verzorgde als lid van de studiedienst tijdens ons congres de technische kant, hij de politieke. Ook met Elke werk ik graag samen: ze heeft me nog onderzocht als gynaecologe toen ik zwanger was van mijn zoontje.

Krijgt Bracke een betere plaats op de lijst dan Sleurs hem gunde?

Van Bossuyt: Alles ligt open. Ze hebben allebei gezegd dat ze de lijst willen steunen, dus zijn we nu alles aan het bekijken. De puzzel moet nog worden gelegd.

Hebt u al nagedacht over de inhoudelijke campagne die u wilt voeren?

Van Bossuyt: De Gentse afdeling is een team dat goed werkt; de speerpunten liggen dus al vast. Ik zal er natuurlijk wel een eigen toets aan geven. Het is duidelijk dat voor de N-VA de Nederlandse taal alle Gentenaars met elkaar verbindt, dus ook de nieuwkomers. Wij zullen ons niet wagen aan thuistaalexperimenten op de speelplaats en in de klas. We willen er ook voor zorgen dat iedereen in Gent weer veilig hand in hand over straat kan lopen zonder lastig te worden gevallen.

Is dat dan een probleem?

Van Bossuyt: Er zijn genoeg homoseksuele koppels belaagd, of er werd vuiligheid in hun brievenbus gedeponeerd. Wij willen hoe dan ook meer inzetten op veiligheid voor alle Gentenaren. Er moeten meer politiemensen komen, die ook aanspreekbaar zijn op straat, en ik wil werk maken van slimme camera’s. Bart Somers heeft als burgemeester van Mechelen al gezegd dat die camera’s de beste investering in jaren waren. Ze doen de criminaliteitscijfers daadwerkelijk dalen. Burgemeester Daniel Termont gaat met krakers onderhandelen om hen uit het huis van Gentenaren te krijgen: dat zullen wij zeker anders aanpakken.

Uw partij heeft een referendum proberen af te dwingen over het mobiliteitsplan. Dat is mislukt. Zult u het plan proberen terug te draaien?

Van Bossuyt: Ik hoop dat we het mobiliteitsplan over de partijgrenzen heen kunnen helpen verbeteren. Dit is meteen ook een oproep naar alle politici. Er zitten zeker goede elementen in: het doorgaande verkeer moet inderdaad de binnenstad van Gent niet in. Maar er staan ook heel wat kleine pesterijen in, zoals ‘knippen’ waar mensen met hun wagen niet meer door kunnen terwijl dat echt nodig is. De stad heeft de voorbije zes maanden 43.000 verkeersboetes uitgeschreven: dat is niets om trots op te zijn.

Maar principieel hebt u geen problemen meer met het plan van Groen-schepen van Mobiliteit Filip Watteeuw?

Van Bossuyt: Een stad moet mensen verleiden om hun auto thuis te laten, en niet ergens toe verplichten. De extreem hoge parkeertarieven moeten dus weer omlaag, maar de stad moet ook veel meer inzetten op de randvoorwaarden om van het mobiliteitsplan een succes te maken. Elke Decruynaere, de andere Groen-schepen, heeft zelf toegegeven dat daar niet aan wordt voldaan. Er moeten meer deelfietsen en collectieve taxi’s komen, en de park-and-rides moeten veel beter worden uitgebouwd.

Wat wordt tijdens de campagne uw grootste kritiek op dit stadsbestuur?

Van Bossuyt: Er moet een nieuwe wind waaien. Dat is ook wat ik overal op straat hoor. Na dertig jaar socialistisch bewind zitten we met een cultuur van besturen die niet meer bij deze tijd past. De schandaaltjes die we de voorbije maanden hebben gezien, kunnen niemand in Gent trots maken. Er moet meer transparantie komen, de ons-kent-onscultuur moet er echt uit.

Hebt u het boek van Ignace Vandewalle over de bouw van de Ghelamco Arena al gelezen?

Van Bossuyt: Nee. Maar het zijn dat soort schandaaltjes waarnaar ik verwijs.

Was dat wel een schandaal? Uiteindelijk bleek er veel minder aan de hand dan oorspronkelijk gedacht.

Van Bossuyt: Ik heb dat dossier niet tot in detail bestudeerd, dus ik doe daarover ook geen grote uitspraken.

CD&V’er Veli Yüksel zou graag met uw partij en Open VLD een Zweedse coalitie in Gent smeden, maar zijn partijgenoot en Europarlementslid Ivo Belet is minder enthousiast over u. U maakt deel uit van de ‘nieuwe zurige en zeurderige golf van anti-Europese stemmen’, zei hij onlangs in De Standaard.

Van Bossuyt: Ik heb dat ook gelezen. Hilde Vautmans van Open VLD werd ook geciteerd in dat artikel, en zij heeft me achteraf gebeld om zich te excuseren. Ze had heel veel positieve dingen over mij gezegd die de krant niet hadden gehaald. Dat typeert haar; Ivo is anders. Hij vindt het blijkbaar nog altijd nodig om een karakteriële verklaring te verzinnen voor politici die gewoon kritiek hebben op Europa.

Ligt kritiek nog altijd moeilijk binnen Europa?

Van Bossuyt: Ik vind van wel. Wij worden snel in het ‘anti-Europa’-hokje gestoken. Wij zijn het Vlaams Belang niet, hé. Ik werk al tien jaar rond Europa: eerst als onderzoeker aan de Universiteit Gent, daarna op de studiedienst van mijn partij en nu als Europees Parlementslid. Ik ben er echt van overtuigd dat Europa een grote meerwaarde biedt, anders zou ik er niet zo veel energie in steken. Helaas is het gezond verstand soms wel ver te zoeken bij Europese politici. Dat bleek vorige week nog maar eens. Wat moet er gebeuren met de 73 zitjes in het Europees Parlement die nu nog van de Britten zijn? Gewoon schrappen, natuurlijk. We gaan Europa echt niet dichter bij de burger brengen door die postjes op een Europese verkiezingslijst te zetten, zoals Guy Verhofstadt voorstelde.

Kan zo’n Europese kieskring geen gevoel geven van één Europese, politieke ruimte? De Spitzenkandidaten, waarmee alle politieke families in Europa naar de verkiezingen van 2014 gingen, zorgden ervoor dat het in de hele Unie over dezelfde politici ging.

Van Bossuyt: Jean-Claude Juncker is uiteindelijk commissievoorzitter geworden voor de EVP, de Europese christendemocraten, en hij stond zelfs nergens op een lijst. Zulke verkiezingen zijn enkel een rookgordijn voor de koehandel die er altijd zal zijn. Als de grootste partij het commissievoorzitterschap krijgt, dan wil de tweede grootste partij de hoge vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken of de parlementsvoorzitter leveren. Daarmee zullen we de opkomst bij Europese verkiezingen van maar 43 procent echt niet omhoog krijgen. De enige manier waarop de EU een positief gevoel bij de burger creëert, is door goed beleid te voeren. Dat kan ook: het klimaat heeft Europa nodig, en in veiligheidsdossiers maakt Europa een verschil. De uitwisseling van informatie tussen inlichtingendiensten verloopt al veel beter dan enkele jaren geleden.

Uw partij heeft vaak terloops kritiek op Europa: Bart De Wever vergeleek de constructiefouten in de Unie wel eens met de Belgische staat. Maar zal uw partij ooit met een hervormingsplan voor Europa komen zoals u dat voor België hebt?

Van Bossuyt: Dat stond al in onze congresteksten van 2014. Europa moet net als België een confederatie worden. Alle macht ligt bij de lidstaten, en zij beslissen welke bevoegdheden naar de Unie gaan. De Commissie gaat vandaag vaak buiten haar boekje door politiek stelling te nemen. In feite zouden commissarissen ambtenaren moeten zijn die uitvoeren wat elders is beslist.

Uw partijgenoot Sander Loones kondigde in 2016 al aan dat hij werkte aan een lijst met bevoegdheden die weer van Europa naar de nationale staten kunnen. Hoe staat het daarmee?

Van Bossuyt: We zijn daar nog altijd mee bezig. We kijken ook naar de Europese begroting. Veertig procent van het budget gaat nu naar landbouw. In de vorige eeuw was dat misschien te verantwoorden, nu niet meer. Het geld kan beter worden besteed. Aan de bewaking van de Europese buitengrenzen, bijvoorbeeld. Daar heeft Europa wel degelijk een belangrijke taak te spelen.

Als ik u zo hoor, moet u zich ongerust maken over de Europese hervormingsdrang van de Franse president Emmanuel Macron.

Van Bossuyt: Dat klopt, ja. Ik heb een dubbel gevoel bij Macron. Iedereen hemelt hem op als de grootste fan van Europa, maar uiteindelijk is hij enkel geïnteresseerd in Europa als dat in het voordeel van Frankrijk is. De Franse supermarkten liggen vol met producten waar in grote letters op staat dat ze in Frankrijk zijn gemaakt: van een Europagevoel is weinig sprake. Ook voor de landbouw pleit Macron meestal voor protectionistische maatregelen. Maar begroting en financieel beleid zou hij dan weer liever op het niveau van de eurozone regelen. Iedereen weet dat het in Frankrijk economisch niet heel goed gaat en dat het land een enorme staatsschuld heeft. Ik kan me goed voorstellen dat Macron daarvan een zo groot mogelijk deel naar Europa wil verschuiven.

Moet de eurozone economisch niet meer en beter samenwerken?

Van Bossuyt: Macron wil zelfs een minister van Financiën voor de eurozone. Ik wens hem veel succes met het uittekenen van een beleid dat geschikt is voor alle lidstaten. In België lukt het ons soms al niet om maatregelen te verzinnen die in Vlaanderen én Wallonië werken. Er gaan ook stemmen op om een vennootschapsbelasting met Europese tarieven op te zetten. Maar elk land moet toch zelf kunnen kiezen hoe ver het zijn welvaartsstaat uitbouwt en dus hoe hoog de belastingen daarvoor moeten zijn? Een klein land met een open economie als België moet die belastingtarieven trouwens kunnen gebruiken om te concurreren met andere landen. Daarmee trekken wij grote bedrijven aan, die op hun beurt voor banen zorgen.

Europa kreeg eind vorig jaar veel kritiek in Vlaanderen toen bleek dat de Unie voor tientallen miljoenen euro’s afspraken maakt met de Soedanese president Omar Hasan Al Bashir om de migratiestromen onder controle te houden. Die man wordt gezocht door het Internationaal Strafhof in Den Haag. Vindt u zulke afspraken verdedigbaar?

Van Bossuyt: In Libië en Turkije is iets vergelijkbaars gebeurd. We moesten wel zo’n deal sluiten met Erdogan, want Griekenland was niet in staat zijn eigen grenzen te bewaken. Iedereen kon langs daar gewoon binnenkomen. We hadden dus – helaas – een deal met Turkije nodig om daaraan een einde te maken, waardoor er ook veel minder mensen sterven op de Middellandse Zee. We moeten er nu snel voor zorgen dat Europa sterk genoeg staat om dat soort afspraken niet meer nodig te hebben.

Is Bashir niet van een nog ander kaliber dan Erdogan?

Van Bossuyt: We kunnen niet anders dan zulke afspraken maken. Anders komen er veel te veel migranten naar hier, en die kunnen we niet allemaal opvangen. Er wordt nu gelukkig meer geïnvesteerd in het grensbewakingsagentschap Frontex, zodat Europa binnenkort zijn eigen grenzen kan bewaken.

De Europese Commissie heeft een procedure tegen Polen aangespannen die dat land uiteindelijk zijn stemrecht kan ontnemen. De aanleiding is de manier waarop de verkozen regering de openbare omroep en het gerecht domineert. Vindt u dat een goede zaak?

Van Bossuyt: De Commissie is van oordeel dat Polen de fundamentele waarden van de Unie schendt. Wij hebben de resolutie gesteund die het Parlement daarover goedgekeurd heeft, maar wij begrijpen de dubbele standaarden niet. Viktor Orbán doet in Hongarije al jaren hetzelfde, en daartegen onderneemt de Commissie helemaal niets.

Hoe komt dat?

Van Bossuyt: Orbán is met de Fidesz-partij lid van de EVP. Die politieke familie levert de Europese president en de commissievoorzitter. Ik denk dat we niet veel verder hoeven te zoeken naar een verklaring.

U zit met de PiS-partij, die in Polen aan de macht is, in één fractie in het Parlement. Hoe valt dat uit te leggen?

Van Bossuyt: In elke fractie zit wel zo’n rariteit.

Is dat niet een wat al te vriendelijke manier om die partij te omschrijven? Als de EVP wordt gevraagd om Orbán uit de fractie te zetten, dan moet u dat misschien ook met de Polen doen.

Van Bossuyt: Dat is niet aan de orde. Iedereen weet dat de Polen niet onze beste vrienden zijn in de fractie. Niet alleen als het over de rechtsstaat gaat, verschillen wij serieus van mening. Ook over holebirechten, sociaal-economisch beleid en nog wel meer onderwerpen hebben we een totaal ander programma.

Wat deelt u dan wel om samen in een fractie zitten?

Van Bossuyt: Op een kritische manier naar Europa kijken is de gemene deler binnen onze fractie. Maar met de Polen zijn de verschillen dus wel groter.

Te zien aan de communicatie maakt de N-VA zich veel meer zorgen over wat er in Spanje aan de hand is dan over wat er in Polen gebeurt.

Van Bossuyt: Naar Polen voert de Commissie een onderzoek, daar wordt dus al tegen opgetreden. Wat er in Spanje gebeurt, is verschrikkelijk. En Europa doet helemaal niets.

Zou er ook tegen Spanje een procedure moeten komen?

Van Bossuyt: Er zou minstens een onderzoek moeten worden gevoerd. Spanje is een Europese lidstaat, en daar zitten vandaag politici opgesloten. Catalaanse politici hebben hun campagne gevoerd vanuit de gevangenis. Ook twee mensen die lid zijn van een organisatie vergelijkbaar met de Vlaamse Volksbeweging, zitten vast. Europa verliest alle autoriteit om in de toekomst nog andere landen met het vingertje te wijzen. We ondergraven onze eigen waarden.

Minister-president Geert Bourgeois, een partijgenoot van u, herhaalde vorige week nog eens dat hij liefst zou hebben dat het Verenigd Koninkrijk in de EU blijft. Hoopt u dat ook?

Van Bossuyt: Ik zou het liefst hebben dat ze blijven, ja. De gevolgen van de brexit zijn nog altijd niet te onderschatten. Ze hebben enkel vóór gestemd omdat ze niet wisten waar de EU voor stond. Het is goed dat mensen kritisch staan tegenover de EU: dat betekent dat ze erom geven. Maar zo’n referendum is geen goed instrument. In Frankrijk hebben ze tegen de Europese Grondwet gestemd omdat kiezers dachten dat Turkije daarmee lid zou worden van de EU. Ik was ook tegen die Grondwet, maar wel om andere redenen.