Wint Alejandro Valverde zondag voor de vierde keer Luik-Bastenaken-Luik? De Spanjaard, een half jaar ouder dan Tom Boonen, denkt nog lang niet aan stoppen. Maar komt hij ooit in het reine met zijn dopingverleden?
Het seizoen van de voorjaarsklassiekers eindigt traditiegetrouw op een spuuglelijke betonbaan in Ans. De troosteloze setting past wonderwel bij Luik-Bastenaken-Luik, een koers waarin de renners door het prachtige Ardense landschap naar de grauwe voorsteden rond Luik rijden. Van de hemel naar de hel. In Luik-Bastenaken-Luik regeert het cynisme. Zes uur lang een pokerface opzetten, en pas op 5,5 kilometer van de eindstreep de kaarten op tafel. Dan vinden de besten elkaar op de Côte de Saint-Nicolas, waarna ze voor de overwinning sprinten in de Rue Jean Jaurès. Als we ons beperken tot de laatste tien jaar – nu de ergste excessen binnen het wielrennen achter de rug lijken – dan moeten we op de Luikse zegelijst nog steeds Danilo Di Luca verdragen, een van de meest schaamteloze dopinggebruikers uit de recente geschiedenis, plus twee uiterst verdachte Kazachse overwinningen. Bij één daarvan zou Aleksandr Vinokoerov zijn medevluchter Aleksandr Kolobnev geld hebben geboden om de koers te verkopen. Je kunt op de wedstrijdbeelden zelfs het moment aanduiden waarop de twee het eens raken. Na onderzoek bleek dat Vinokoerov en Kolobnev dom genoeg waren om de zaak via overschrijvingen te regelen. Het misdrijf lijkt bewezen, maar de wegen van het sportrecht zijn ondoorgrondelijk. Tot ieders verbazing komt de zaak binnenkort alsnog voor, zeven jaar na de feiten.
Als het geritsel tussen de twee Oostblokkers bewezen wordt, krijgt de nummer drie van toen er in principe een klassieke zege bij. Jammer genoeg was en is Alejandro Valverde Belmonte evenmin onbesproken – en zijn resultaten van 2010 mag hij sowieso niet houden, maar over die complexe situatie later meer.
De Spanjaard is dit jaar de grote favoriet in Luik. Kras, want Valverde wordt eind deze maand 37. Hij is nog een half jaar ouder dan Tom Boonen, maar aan stoppen denkt hij niet. Sterker nog: hij tekende bij tot 2019 en verwacht niet dat het zijn laatste contract zal zijn. Met het droomseizoen dat Valverde momenteel beleeft, lijkt een pensioen allerminst aan de orde. De kopman van Movistar wint in 2017 overal waar hij deelneemt, en we praten niet over vakantiekoersjes. Zijn strafste zege was de Ronde van Catalonië. Geen wedstrijd die vette krantenkoppen haalt, maar met Chris Froome, Alberto Contador en Romain Bardet stond het kruim onder de ronderenners aan de start. Alejandro Valverde vernederde ze stuk voor stuk. Hij won drie ritten plus het eindklassement, hoewel hij na etappe twee één minuut straftijd had gekregen. In de ploegentijdrit hadden zijn ploegmaats elkaar voortgeduwd. Dat levert geen voordeel op, maar het is wel gevaarlijk, en daarom verboden. Een getergde Valverde besloot zijn gram te halen op de Catalaanse cols. Zelfs het bergklassement moest en zou voor hem zijn. Sneu voor de mindere goden die louter voor de bergtrui naar Catalonië waren afgereisd. Alejandro Valverde gunde ze geen kruimel.
Zo is het altijd al geweest. Het verhaal achter Valverde’s bijnaam El Imbatido, de Onklopbare, behoort tot de wielerfolklore. Drie jaar lang, van zijn elfde tot zijn dertiende, verloor de Murciaan geen enkele koers. Na de zoveelste overwinning zochten de ouders van andere rennertjes hem op: of hij niet één wedstrijd wou overslaan, opdat een ander eens zou weten hoe een overwinning smaakt. Daar viel niet aan te denken voor Valverde, die naargelang van de bron tussen de vijftig en de zeventig jeugdkoersen op rij won. ‘Van kinds af wou ik altijd winnen’, zei Valverde in een zeldzaam interview met Sport/Wielermagazine. ‘En ik heb dat nog, zowel in wedstrijden als op training. Het is sterker dan mezelf, ik wil er altijd het best mogelijke resultaat uit halen. Ik was beter dan de anderen, maar ik heb me nooit superieur gevoeld.’
Vakantie
Dat Alejandro Valverde de overwinning van Luik-Bastenaken-Luik 2010 niet meer kan claimen, komt door geklungel van een Spaanse substituut, die een van de grootste doofpotoperaties uit de recente sportgeschiedenis bijna deed ontsporen. We hebben het over Operacion Puerto, het dopingonderzoek uit 2006 rond dokter Eufemiano Fuentes. Bij die Madrileense gynaecoloog werden een paar honderd bloedzakken aangetroffen, afgetapt bij wielrenners, hardlopers en voetballers. Al snel lekt het Spaanse gerecht de namen van buitenlandse wielertoppers Jan Ullrich en Ivan Basso, die daardoor de Tour de France missen. Binnen Spanje blijft de zaak zonder gevolg, tot El Pais de hand legt op de lijst met codenamen die Fuentes op de bloedzakken had aangebracht. Dikke pech voor Valverde: je hoeft geen Sherlock Holmes te zijn om achter ‘Valv (Piti)’, de code op bloedzak 18, zijn naam te vermoeden. Spaanse journalisten weten dat Valverde’s Duitse herdershond Piti heet. En hondenliefhebber Fuentes had blijkbaar de gewoonte zijn klanten te vernoemen naar hun huisdier, leren de bloedzakken van Birillo (Ivan Basso) en Bella (Jörg Jaksche). Ook Alberto Contador wordt in het onderzoek genoemd, maar de aan hem gekoppelde code ‘AC’ laat meer ruimte voor interpretatie.
De Spaanse instanties laten Contador en Valverde ongemoeid, maar zeker de laatste heeft nu wel een perceptieprobleem, want iedereen weet wie Piti is en wat hij gedaan heeft. Het levert krantenkoppen op als: ‘Bloedzak 18 favoriet voor het WK’. Alejandro Valverde negeert de journalisten, neemt het boegeroep voor lief en koerst alsof er niks aan de hand is. De mensen zullen het wel vergeten, zeker? Tweede keer dikke pech voor Valverde: een sluwe, hoogbejaarde procureur uit Italië bijt zich vast in de zaak. Ettore Torri gaat na zijn staatspensioen aan de slag bij de antidopingcel van het Italiaanse Olympisch Comité. Hij begrijpt niet waarom zijn Spaanse collega’s de zaak Puerto niet op de meest logische manier van de baan helpen: met DNA-tests valt zo uit te maken wie bij welke bloedzak hoort. Torri heeft het DNA van Valverde van toen die in een Italiaanse koers een dopingcontrole onderging. Probleem: de Spaanse onderzoeksrechter weigert hem de bloedzakken over te dragen. Torri stuurt het inzageverzoek wanneer zijn Spaanse collega met vakantie is. Diens vervangster zendt hem nietsvermoedend het dossier van Valverde. De Italiaanse procureur matcht het DNA met het bloed en vraagt om Valverde wereldwijd te schorsen. De renner dient een klacht in tegen Torri, maar dat helpt niet. In mei 2010, luttele weken na zijn derde plek in Luik-Bastenaken-Luik, moet hij voor twee jaar aan de kant.
Na bemiddeling wordt dat anderhalf jaar: Valverde moet zijn resultaten uit het voorjaar van 2010 laten vallen, maar verkort in ruil zijn schorsing. ‘Dat anderhalf jaar zonder wedstrijd viel al bij al beter mee dan je zou denken’, zegt Valverde naderhand. ‘Ik kon dingen doen waarvoor ik voordien nooit tijd had en genoot veel meer van mijn gezin. Dankzij de steun van de ploeg kon ik het mentaal ook opbrengen om goed te blijven trainen en me te blijven verzorgen.’ De Murciaan zit dat anderhalve jaar niet stil. Robert Gesink en Laurens ten Dam komen hem op training tegen in de Sierra Nevada. Valverde, gekleed in het tenue van een lokale amateurploeg, daagt hen uit hem te volgen op de cols. Hij rijdt de twee Nederlanders het zwart voor de ogen. Hun ploegleider maant ze zelfs aan te stoppen, voor ze van hun fiets vallen van ellende. Valverde heeft zijn punt gemaakt en wuift Gesink en Ten Dam vaarwel, toch twee coureurs die top tien reden in de Ronde van Frankrijk.
Operacion Puerto ontaardt ondertussen in een wrange grap ten koste van al wie voor een cleane sport ijvert. Dokter Fuentes steelt de show in het operetteproces, dat pas in 2013 van start gaat. Bij zijn verhoor verklaart de gynaecoloog zich bereid de namen van zijn klanten te noemen. De rechter legt hem het zwijgen op. Het zou de reputatie van de betrokkene schaden, blijkt de kromme redenering. Fuentes krijgt 1 jaar voorwaardelijk en zegt bij het verlaten van de rechtszaal dat ‘Real Madrid hem nog geld verschuldigd is’. Het Spaanse gerecht vordert de vernietiging van de bloedzakken, maar het WADA, het wereldantidopingagentschap, verhindert dat. Sinds februari van dit jaar kent het WADA eindelijk de namen van de betrokken sporters. Men onderzoekt nu of die informatie kan worden vrijgegeven, zonder dat het WADA daar zelf juridisch mee in de problemen komt. De feiten zijn in ieder geval verjaard.
Olifant
Team Movistar betaalt Alejandro Valverde tijdens zijn schorsing gewoon door. Zodra El Imbatido opnieuw koersen mag, schittert hij als in zijn beste jaren. Eén ding veranderde: Valverde mijdt sindsdien de buitenlandse pers. Er staat namelijk een olifant in de kamer: de Spanjaard heeft nooit toegegeven dat hij zich dopeerde. Er komt geen bekentenis, laat staan een boetedoening. De schaarse keren dat Valverde publiek commentaar geeft, noemt hij zijn straf ‘oneerlijk’ en ‘moeilijk’, maar het woord doping mag en zal niet vallen. El Imbatido doet alsof de hele episode nooit heeft plaatsgevonden. Zijn struisvogeltactiek werkt, want de persconferenties worden jaar na jaar aangenamer voor Valverde. Blijkt dat journalisten stoppen met ongemakkelijke vragen te stellen wanneer ze weten dat ze toch geen antwoord krijgen. Wel kreeg ploegleider José Luis Arrieta hoongelach te verwerken toen hij verkondigde dat ‘Valverde nooit positief testte’. Alsof dat ter zake doet.
Tot spijt van wie het benijdt, blijft de Murciaan de heuvelkoersen domineren. In de Waalse Pijl bezit hij met vier overwinningen al het zegerecord. Luik-Bastenaken-Luik kan hij zondag voor de vierde keer winnen. Eigenlijk zijn dat niet langer koersen waar Valverde van droomt; hij praat vol gloed over de Ronde van Vlaanderen. Dit jaar sloeg hij Vlaanderens Mooiste over, maar in 2018 zou het ervan moeten komen. Het wordt zijn eerste deelname, al letten Van Avermaet en co toch maar beter voor hem op: Valverde kan iets op kasseien. Drie jaar geleden kwam hij testen in Dwars door Vlaanderen en de GP E3 Harelbeke. Valverde won niet, maar was wel telkens de sterkste man in koers.
Er zit nog een tweede gat in zijn palmares dat dringend moet worden dichtgetimmerd. Wel zes keer stond Valverde op het podium van het Wereldkampioenschap, maar de regenboogtrui droeg hij nooit. Dat ligt voor een groot stuk aan de traditionele ruzie binnen de Spaanse nationale ploeg. Als Igor Astarloa, Óscar Freire, Joaquim Rodríguez of Alberto Contador de eergierige Valverde konden dwarszitten, dan lieten ze het nooit na. De eerste drie zijn ondertussen met pensioen en Contador slaat dit jaar zo goed als zeker het WK in het Noorse Bergen over. Bij de jongere generatie is er niemand die Valverde het kopmanschap betwist. Het Spaanse wielrennen staat er eigenlijk niet al te best voor wanneer je de 36-jarige Valverde wegdenkt.
Ook binnen zijn eigen Movistar werd er lang gestreden om wie de baas is, maar dat ligt eindelijk achter de rug. Wat Nairo Quintana kon of mocht in de Tour de France, was tot voor vorig seizoen ondergeschikt aan de wensen van Alejandro Valverde. Dat zit zo: Valverde is beginnen te koersen nadat hij Miguel Indurain de Ronde van Frankrijk had zien winnen. Wat er ook gebeurde, Valverde moest ooit op het Tourpodium staan. Movistar heeft daar minstens één kans op geel (met Quintana) voor geofferd. In 2015 eindigde Valverde eindelijk derde en sindsdien schijnt de verstandhouding tussen hem en Quintana fel verbeterd. De Onklopbare verklaarde zich zelfs bereid om komende zomer te knechten voor zijn Colombiaanse teammaat. Maar denk daarom niet dat de zegehonger van Valverde gestild is. Toen hij onlangs zijn honderdste profoverwinning vierde – en daar telt hij zijn later geschorste zeges onbeschaamd bij – zei Valverde: ‘De Ronde van Frankrijk is dit jaar de enige koers waar ik niet start met het idee te winnen. Mijn hoofddoelen zijn de Ardense koersen, een tweede overwinning in de Vuelta en daarna eindelijk goud pakken op het WK.’
Door JEF VAN BAELEN
De Spanjaard heeft nooit toegegeven dat hij zich dopeerde. Er kwam geen bekentenis, laat staan een boetedoening.
