De Canvascollectie en de ontsnappingsstrategie van Michel François.

Surf niet naar de site van de Canvascollectie/Collection RTBF en vergeet dat 8000 kunstenaars 20.000 werken hebben ingestuurd. Werp zondag geen blik op de Canvascollectie op televisie. Negeer dat komische nummers er, in een jasje van flitsend entertainment, in trek zijn. Dat een doorsnee kunstwerk er bestaat bij de gratie van luttele seconden aandacht. Dat het daarna ten dode opgeschreven is. Enig idee waar de schilderijen van de vorige editie naartoe zijn? Waar en door wie zijn ze verzameld? De Canvascollectie bestaat niet. Het programma van die naam zorgt voor een overproductie van beelden en doet halve garen in vreugde leven. Binnenkort, na helaas nog een hoop gedruis, daalt weer een diepe stilte over ze neer. De twintigduizend werken verdwijnen in de vergeetputten, in het ergste geval op het stort. Het publiek is verzadigd en wordt de eerstkomende tijd niet meer in een galerie of museum verwacht. Zeker niet om zich het hoofd te breken over kunst.

Kunstenaars die de wetten van de entertainmentindustrie negeren, moeten van goeden huize zijn om te overleven. Ze laten hun werk rijpen in de eenzaamheid van hun hoofd, bij uitbreiding hun atelier. Ze kiezen, wanneer zij buitenkomen, voor hun werk de plekken uit waar concentratie, ruimte en stilte verzekerd zijn. Dezelfde kunstinstituten die in tijden van gebrek aan belangstelling collaboreren met de entertainmentindustrie, blijven gelukkig ook hun eigenlijke opdracht uitvoeren: mediaschuwe kunstenaars van niveau in optimale voorwaarden tonen. Zo ook het SMAK in Gent. In samenwerking met het Institut d’art contemporain in Villeurbanne wijdde het een monumentale tentoonstelling aan Michel François. Wie zonder ideeën over de mogelijkheden van hedendaagse sculptuur zou zijn, vond in zijn Plans d’évasion genoeg stof om er een boek mee te vullen. Dat boek is er, verzorgd door de pionierende Roma Publications.

François verbeeldt de beslotenheid van zijn atelier als een kooi, die hij met sculpturale energie kan laten imploderen. (In 1996 werkte hij ook letterlijk met gevangenen in een Rotterdamse nor). Guillaume Désange schrijft het zo: ‘Verbrijzelen dus. Maar wat verbrijzelen? Het zal wat cliché overkomen, maar ziehier: de muren verbrijzelen. De versperringen. Wat gescheiden houdt. In elk opzicht. In die zin is Michel François een idealistische sculpteur. De gaten in de muur, om absoluut te ontsnappen. Gaten in de borden, in het vast tapijt, in de grond. Confetti, holten, putten, boorgat in de Chinese stèle. De sigarettengaten in het papier. De vrouwtjeszeep. Overal doorbraken, perforaties. Meer dan de evidente seksuele metafoor, is het de notie van vlucht, van bevrijding, die essentieel is.’ Nu nog een gat in de televisie, en het is in orde.

Jan Braet