Barack Obama’s diplomatie van ‘mooie woorden’ is tijdverspilling, zegt Midden-Oostenexpert Flynt Leverett.

In Teheran protesteert de oppositie op straat tegen de officiële uitslag van de presidentsverkiezingen, die door Mahmoud Ahmadinejad al in de eerste ronde zou zijn gewonnen. De beweging nam zondag geleidelijk de vorm aan van een opstand tegen het regime zelf. Ondertussen denkt de internationale diplomatie na over wat de overwinning van Ahmadinejad betekent. Dat is vooral voor de Verenigde Staten van belang. De Amerikanen moeten de oude en de nieuwe machthebbers in Iran nuconcrete aanbiedingen voor samenwerking doen, zo vindt Flynt Leverett, die tot 2003 adviseur was van president George W. Bush.

Heeft de overweldigende zege van Ahmadinejad u verrast?

FLYNT LEVERETT: Nee. Een nederlaag zou me verrast hebben. De westerse media hebben de bijval voor zijn belangrijkste uitdager Mir Hossein Mousavi zwaar overschat. Zo hadden ze amper in de gaten hoe duidelijk Ahmadinejad werd beschouwd als overwinnaar van het verkiezingsdebat op televisie. Bij Amerikaanse en westerse politici was er veel wishful thinking en dat had helaas ook een sterke invloed op de mediaberichtgeving.

Ook in Washington worden de resultaten op enig scepticisme onthaald.

LEVERETT: Ik ben ook een beetje verrast hoe duidelijk het resultaat is. Maar eigenlijk sterkt me dat in de overtuiging dat de verkiezingen regelmatig verlopen zijn. Bekijk de onregelmatigheden waarop Mousavi wijst: dat er in enkele kieskringen geen stembiljetten meer waren, dat enkele stemlokalen niet lang genoeg open bleven. Dat is niet voldoende om de uitslag van de verkiezingen echt te veranderen. Als men dat vergelijkt met de onregelmatigheden bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen in Florida in 2000, lijkt het een bagatel.

Beschouwt de regering in Washington de uitslag als een stap achteruit in haar diplomatieke relaties met Iran?

LEVERETT: Waarschijnlijk. Maar dat toont slechts hoe fout ze zit. Westerse politici denken dat de huidige spanningen om personen draaien. Ze koesteren de illusie dat er snel iets zal veranderen als de gezichten in Teheran wisselen. Maar zo functioneert Iran niet. Het is een systeem met veel verschillende invloedszones. Binnen dat systeem heeft er zich echter een consensus ontwikkeld over een nationaal atoomprogramma, en over een antwoord op de voorstellen van de VS. Op dat punt speelt de verkiezingsuitslag eigenlijk geen rol. Elke Iraanse presidentskandidaat zou het nucleaire programma behouden.

President Obama leek de ‘robuuste dialoog’ in de Iraanse verkiezingsstrijd rechtstreeks in verband te brengen met zijn toespraak tot de moslimwereld in Caïro. Is die openlijke poging tot toenadering nu ook mislukt?

LEVERETT: Dat soort van diplomatie is tijdverspilling. Het eigenlijke beleid van de VS is van belang. Daarvan hangt het af of men een akkoord in de wacht sleept of niet. Als de Amerikanen geen klare voorstellen doen, hebben al die mooie praatjes van de president geen nut.

Wat zal Washington nu dan doen?

LEVERETT: Het Witte Huis zal wel een tijdlang als verlamd zijn, en spreken over de zogenaamde onregelmatigheden bij de verkiezingen. Ondertussen zou Ahmadinejad de Amerikanen voor kunnen zijn, en een eigen voorstel doen over de toekomst van het Iraanse atoomprogramma.

© Der Spiegel

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content