Verjaardagsgekte in Thailand deze week, want koning Bhumibol Adulyadej wordt in de bloemen gezet. De man is amper bekomen van de festiviteiten voor zijn 60 jaar op de troon in 2006, en daar staat voor zijn verjaardag op 5 december alweer een reeks evenementen, concerten, parades en tentoonstellingen op het programma.
De langst zittende monarch ter wereld wordt weleens vergeleken met koning Boudewijn. De parallel ligt voor de hand: op een moment dat Thailand in een politieke crisis verkeerde, kwam hij als piepjonge knaap op de troon. We schrijven juni 1946: totaal onverwacht wordt Bhumibols broer, toen vorst, vermoord aangetroffen in zijn slaapkamer. In allerijl wordt Bhumibol overgevlogen uit Lausanne, waar hij toen werktuigkunde studeerde. (De moord werd nooit opgehelderd, al circuleren er geruchten dat de nieuwe koning mee in het complot zat.) De eerste jaren regeerde het Thaise leger, vanaf de jaren vijftig trok hij het politieke laken meer naar zich toe.
Zijn regeerperiode werd overschaduwd door talloze premierwissels en militaire coups. De bloedigste was die van februari 1991, toen Thailand tijdelijk een dictatuur werd onder generaal Suchinda Kraprayoon. Bij protestacties tegen het bewind escaleerde het geweld dusdanig dat Bhumibol zich voor het eerst echt rechtstreeks in de politieke crisis mengde. Voor de voltallige televisiekijkende natie ontbood de koning de twee betrokken generaals, die volgens het protocol op hun knieën moesten zitten, om ‘lager bij de grond’ te zijn dan de koning zelf. Het gebaar maakte zoveel indruk dat de rust snel terugkeerde.
De jongste staatsgreep, in september 2006, leidde opnieuw tot volstrekte politieke chaos. Premier Thaksin Shinawatra, de leider van de partij Thai Rak Thai, werd corruptie, populisme en vervalsing van de verkiezingen verweten. Hij werd zonder bloedvergieten politiek buitenspel gezet, op het moment dat hij bij de Verenigde Naties in New York was. Koning Bhumibol steunde de opstandelingen impliciet door hen op het paleis te ontvangen. De positie van de vorst kwam nooit in gevaar, daarvoor is het respect van de bevolking te groot. Het mooiste bewijs: aan de tanks die tijdens de opstand door Bangkok reden, hingen gele lintjes, de koninklijke kleur.
Momenteel is de politieke situatie in Thailand wat kalmer en zijn alle ogen gericht op Bhumibol. Niet alleen vanwege zijn jubileum, maar vooral vanwege zijn gezondheid. In oktober werd hij met verlammingsverschijnselen in het ziekenhuis opgenomen, en eerder sukkelde hij met zijn wervelkolom. De Thai hoeven op zijn verjaardag dan ook geen even vurige speech te verwachten als vorig jaar bij zijn 60e troonsverjaardag. Of het Belgische koningshuis net als toen vertegenwoordigd zal zijn op het jubileumfeest, is niet bekend. Maar er is alvast één opmerkelijk Belgisch verjaardagscadeau: de Antwerpse expat Yvan Van Outrive, die in Bangkok onder meer Newsweek, The International Herald Tribune en The New York Times vertegenwoordigt, maakte een prestigieus fotoboek voor de koning. Hij nodigde 55 fotografen van wereldniveau uit om in Thailand een reportage te maken. Het boek 9 Days in the Kingdom toont Thailand van zijn meest veelzijdige kant: van de onderwaterwereld tot de hoerenbuurt van Bangkok, van een verwaarloosd aidsziekenhuis tot de heropbouw van Phuket na de tsunami. Dat uitgerekend een Belg dit project opzet, hoeft niet te verwonderen: ons land onderhoudt al sinds 1868 nauwe diplomatieke banden met Thailand. Leopold I stuurde al gezanten naar Siam, Koning Chulalongkorn had eind 19e eeuw veel Belgische adviseurs, en Boudewijn was een persoonlijke vriend van Bhumibol. Dat Jean-Marie Dedecker in 2003 bij de stemming van het migrantenstemrecht in de Senaat uitgerekend over Bhumibol moest filibusteren, is zowat de enige smet op het Thais-Belgische blazoen.
Thijs Demeulemeester
