Jan Braet kijkt naar kunst en het leven, in bloei en verval, zoals de rozen. Deze week de expo Magma Cloud Ashes in de Belfius Art Collection, Brussel.
De holenmensen tekenden met rode aarde, wit krijt en steenkool. Ze begrepen kleur misschien vooral als materie, en nog niet zozeer als een eigenschap van het licht. Rood, wit en zwart, gewonnen uit mineralen en materialen die de eerste pigmenten vormden, waren ook de vroegst gebruikte kleuren. Die inspireerden Carol Laurent en Truike Vercruysse tot een expo met de symboolzwangere titel Magma Cloud Ashes. Vanuit die brede driekleurenoptiek selecteerden ze 50 kunstwerken uit de zowat 4300 in de collectie Belgische kunst, de Belfius Art Collection.
Kleuren gedragen zich niet altijd zoals men van ze zou verwachten.
De wanden kleuren rood, wit en (een beetje) zwart, met ongelijke gevolgen. Schilderijen die een rode wand achter zich verdragen, zijn niet zo dik gezaaid, en al helemaal niet wanneer ze zelf rood als hoofdkleur hebben, een ander rood dan dat van de muur waartegen ze hangen. Kijken naar de spiegelende, karmijnrode wandsculptuur RAL 3002 van Ann Veronica Janssens en vier lyrisch abstracte schilderijen van Maurice Wyckaert doet pijn aan de ogen.
Par Le Feu, een picturale interpretatie van de vuurspuwende vulkaan EL Teide op Tenerife door Pïerre Alechinsky, houdt beter stand, misschien omdat de rode wand hier minder blootgesteld is aan het volle daglicht. Men moet weten dat de galerie op de 32e verdieping van het Belfius-bankgebouw aan het Rogierplein ook als kantoorruimte zou kunnen dienen. En allicht wil men het panoramische uitzicht op Brussel niet afdekken, zelfs niet waar dat om artistieke redenen soms nodig zou zijn.
Hoewel de collectie tal van oude meesters herbergt, kreeg er maar één een plaats in Magma Cloud Ashes. Het duo Jan Brueghel en Hendrik van Balen bundelde zijn talent wel vaker voor het vervaardigen van schilderijen met mythologische taferelen in een weelderig landschap. Hun Offergave aan Ceres met een guirlande van vruchten is een feest voor het oog, niet alleen vanwege het gebruik van vier verschillende soorten somptueus rood. Men hing het meesterwerk gelukkig niet tegen een rode wand. Het vormt, prachtig oplichtend in het daglicht, de overgang naar de witte afdeling.
Witte wanden hebben nog nooit enig kunstwerk schade berokkend. Wel integendeel. Hier doen ze de matte kleuren op de schilderijen van René Magritte, Luc Tuymans en Michael Borremans gloeien, en ze versterken het onderhuidse drama dat aan elk ervan ten grondslag ligt. De tentoonstellingsmakers, die wit met de onstoffelijkheid van een wolk zeggen te verbinden, geven in het belangrijkste deel van de expo vooral een fijne demonstratie van de rijke materiële en tactiele mogelijkheden van wit, zowel als omgevingskleur als bij gebruik in een kunstwerk.
Wit op wit kan zelfs machtige resultaten geven. Alexandra Cool, die deze kleur associeert met de zware gaten in het geheugen van dementerenden, toont een gipsen borstbeeld van een alzheimerpatiënt. Ze bedekte het met een waslaag en liet het vergezeld gaan door een digitaal fotoportret, gehuld in een waas van wit ( The Time Being). En Jan Dries gaf zijn liggende, ietwat vormeloze sculptuur uit ongepolijst marmer een uitgesproken stoffelijk aspect, zozeer dat zijn Mummie van het heden de verbinding tussen het nu en de dood erg levendig voorstelt.
In het laatste deel, waar het zwart met Ashes wordt geassocieerd, ontbindt het leven pas zijn duivels. Zoiets blijkt tenminste uit de wemeling van vinnige pennentrekken waarmee Henri Michaux zijn Grandes Batailles leverde, James Ensor zijn duivels een troep engelen en aartsengelen liet afrossen en Patrick Couder een hoop ongewenste sujetten een kerk liet bezetten. Ik moet besluiten dat kleuren zich niet altijd gedragen zoals men van ze zou verwachten.
Tot 31 december
