ARTROZE

ANATOMY VAN ANA TORFS: de dia en videoinstallatie laat het gesproken woord ten volle doordringen, als in een Griekse tragedie. © Ana Torfs

Jan Braet kijkt naar kunst en het leven, in bloei en verval, zoals de rozen. Deze week de biënnale Contour 8 in Mechelen.

Als ze konden, namen deze kunstenaars het recht in eigen handen. Ze oordelen over zaken buiten de rechterlijke macht om en doen dus stof opwaaien op zes plaatsen in de Mechelse binnenstad, met inbegrip van de gerechtshoven, het vroegere (Schepenhuis) en het huidige (Hof van Savoye). Ze doen dat ongegeneerd omdat ze uiteraard slechts in schijn optreden als rechtvaardige rechters. Wat ze opvoeren, is een soort veelstemmige voorstelling die perfect past bij het thema van de achtste editie van Contour, biënnale voor bewegend beeld: Justice as medium. Met het Engels als belangrijkste voertaal en video als hoofdinstrument acteert het leeuwendeel van de 25 kunstenaars uit de vier windstreken niettemin als een parallel internationaal tribunaal.

Het behandelt onverstoorbaar alle mogelijke problematische cases uit heden en verleden, en kiest partij. Van het schijnproces tegen de moordenaars van de stichters van de Duitse communistische partij, lijfstraffen in de Kongo-Vrijstaat en de oorlog in Vietnam tot en met zelfverbranding als verzet van Tibetaanse monniken tegen de Chinese overheid, de besmetting van een Porto Ricaans eiland door een Amerikaanse atoomproef en de onderdrukking van aboriginals in Australië. De Indiase curator Natasha Ginwala stelt ons uithoudingsvermogen op de proef, want het bekijken van tientallen, vaak lang uitgesponnen video’s over complexe onderwerpen, vergt een inspanning van vele dagen in een staat van hoogste concentratie.

Ik moest me verlaten op mijn intuïtie om geen bijzondere dingen te missen. Alleen bij Anatomy (2006) van Ana Torfs was dat niet nodig, want haar dia- en video-installatie maakte in 2010 al deel uit van haar grote solotentoonstelling in Düsseldorf. Eminente acteurs geven een onderkoelde interpretatie van de uitspraken, stemmen en gezichten van de getuigen op het proces na de moord op Karl Liebknecht en Rosa Luxemburg in 1919. Torfs’ nadrukkelijke theatralisering van het onderwerp – opgenomen in het Anatomisch Theater in Berlijn – legt prachtig het schijnkarakter bloot van een politiek rechtsgeding, het eerste in Europa in zijn soort. De beelden defileren plechtig en traag, laten het gesproken woord ten volle doordringen, als in een Griekse tragedie. De stemmen vormen een koor, dat een polyfonie ten gehore brengt. Anatomy is het kernwerk van de biënnale, misschien het enige dat letterlijk beantwoordt aan het hoofdthema Justice as medium en zijn ondertitel, Polyphonic Worlds.

Drie nieuwe, in opdracht van Contour 8 gerealiseerde werken, hielden me van begin tot eind in de ban, en leken weinig of niets met justitie te maken te hebben. De bekoring van The dreams of Cynthia, een experimentele videocollage van de Indiase Pallavi Paul, ligt in de indringende benadering van een would-be diva van de favela’s en de sinistere praatjes van een vriend van haar, aan de kost komend als maker en bedienaar van koorden om veroordeelden mee op te knopen. Intrigerend mooi, verbrokkeld en lumineus: Sunstone, een bespiegeling van Filipa Cesar en Louis Henderson over de laatste, overbodige vuurtoren van Portugal en de vervanging van zijn speciale lenzen door het Global Navigation Satellite System (GNSS). Ook de trip naar de zolder van het gerestaureerde handelshuis In den Grooten Zalm loonde.Pedro Gomez-Egana toont er The Moon Will Teach You, een totaalinstallatie die de ruimte, de tijd, een vroege drukpers, een hefboomsysteem en inscripties op de muur op raadselachtige wijze met mekaar verbindt. Hij volgde in de geest de Vlaamse polyfonisten uit de 15e en 16e eeuw die cryptische bijschriften aan hun partituren toevoegden op de plaatsen waar een zangpartij een pauze moest inlassen. Een zeldzaam moment van stilte en bezinning.?

Tot 21 mei.

Door Jan Braet

Contour 8 treedt op als een parallel internationaal tribunaal.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content