ARTROZE
Jan Braet kijkt naar kunst en het leven, in bloei en verval, zoals de rozen. Deze week de videoretrospectieve Carsten Höller in het Mu.ZEE van Oostende.
Wellicht zitten zijn opleiding en praktijk als agrarisch entomoloog (specialist insecten en landbouw) er voor iets tussen, maar de Duitse Belg Carsten Höller (56) maakt kunst die een door en door experimenteel karakter veinst. Hij observeert het gedrag van mensen of dieren in uitzonderlijke situaties die hij zelf creëert, en registreert met de videocamera wat er gebeurt. Dat is niet noodzakelijk de mooiste of de makkelijkste kunst, al staat het predicaat ‘experimenteel’ altijd wel een beetje chic. Uit een grote retrospectieve van zijn video’s mag blijken waarom Höller het in 1993 voor bekeken hield in de wetenschappen: hij heeft een hekel aan nuttige onderzoeksresultaten, het efficiëntste pesticide om aardappelvelden te vrijwaren van een bladluizenplaag kan hem gestolen worden.
Höller verkiest het experiment om het experiment, het ontbreken van een eenduidige uitkomst, het zaaien van twijfel en verwarring. In het maatschappelijke leven wordt zo iemand zo veel mogelijk buiten de debatten gehouden, alleen de hedendaagse kunstwereld is erop verkikkerd. SMAK-directeur Philippe Van Cauteren verklaarde onlangs publiekelijk dat ‘kunst er niet is om problemen op te lossen maar om er te creëren’. Zijn collega in het Mu.ZEE van Oostende, Philip Van den Bossche, voegt de daad bij het woord en gooit zijn publiek alle video’s van Höller voor de voeten.
Wie de hel van Höller betreedt, valt een lichte verbijstering ten deel. De ingang wordt bewaakt door een schuchter zangvogeltje, een echte goudvink in zijn kooi. Zijn soortgenoot op een scherm daartegenover heeft er een avontuur als Pinson d’amour op zitten: iemand leerde hem een liefdeslied dat hij, losgelaten in het bos, moest reproduceren om de geliefde van de vinkenzetter te charmeren. Ook mensen zijn geboren na-apers: acht tweelingen prenten hun eeneiige duplicaten op de schermen tegenover hen voortdurend in: ‘I always say the same of what you say’, en krijgen als antwoord steevast teruggekaatst: ‘I always say the opposite of what you say’. We zitten als ratten in de val.
Höller experimenteert met paddenstoelen om zichzelf te horen hallucineren of om er kleine kinderen mee te vergiftigen. De duif waarop hij een camera vastbindt om panoramische stadsbeelden te capteren, bezwijkt onder de last en stort neer. Een meisje (betaalde kandidates gevraagd!) krijgt rode contactlenzen aangepast en moet op een schommel kijken naar een filmpje waarin een jong stel de liefde bedrijft onder invloed van Martini Rosso. Wanneer uiteindelijk ook het scherm rood kleurt, wordt de wereld bekeken vanuit het oogpunt van de albino’s. Als het goed is, worden er na verloop van tijd ook albino-konijnen ingezet (Jenny Happy, 1993).
Men zou in humoristische termen kunnen gewagen van bewustzijnsverruimende videokunst. In een strenge bui ziet men vooral boosaardige provocaties, extra in de verf gezet door een muur van 123 lampen die een mens fusilleren met een oogverblindend licht, terwijl de bezoekersgids het effect van deze lightmachine in alle ernst beschrijft als een ervaring van ‘verschillende kleurvelden met de ogen open of dicht’. De mildere Höller is te zien in een video over een auto die rondjes draait op een kruispunt en zo de andere automobilisten tot een langzame dans van de twijfel dwingt, voorts in een eindeloos herhaald shot van een man die een rond hem cirkelend kind van de grond tilt op muziek van Georges Delerue, en in een recente video-installatie over een sound clash tussen de bands van de zangers Werrason en Koffi Olomide, een opzwepend feest van klank, licht en beweging in de Democratische Republiek Congo.
Tot 5/2 in Mu.ZEE, Romestraat, Oostende.
Een meisje moet op een schommel kijken naar een filmpje waarin een jong stel de liefde bedrijft onder invloed van Martini Rosso.