De brexit is een veel te complexe materie voor de meeste kiezers. Daarom draait het debat al lang niet meer om de feiten.

De rode dubbeldekkers verdwijnen uit het Londense straatbeeld. Britse restauranthouders worden verplicht op hun menukaarten de Latijnse benaming te vermelden van de pladijs (pleuronectes platessa) die ze in hun fish and chips draaien. En voor je het weet staan in de pubs alleen nog maar Turken achter de tap. Het zijn maar enkele van de apocalyptische toekomstbeelden die de Britse tabloids hun lezers de voorbije weken in het vooruitzicht stelden als het Verenigd Koninkrijk op 23 juni niet uit de Europese Unie stapt.

‘Luister alsjeblieft naar de experten!’, smeekte de Britse premier David Cameron zijn landgenoten tijdens een vragenuurtje op de televisie. Maar dat is het nu net. In wat tegenwoordig ‘de opstand tegen de elite’ heet, is kennis van zaken uitermate verdacht en gaat het al lang niet meer om feiten. Voor- en tegenstanders van de brexit slaan elkaar om de oren met uit de duim gezogen cijfers, van de pot gerukte complottheorieën, halve waarheden en hele leugens. Het debat is intussen zo vervuild geraakt dat het alleen nog maar draait om angst. Ongearticuleerde angst. Het brexit-kamp is erin geslaagd de focus van de campagne te verschuiven van economie naar immigratie. Eurofobie en xenofobie zijn welhaast synoniemen geworden.

Cameron heeft dat natuurlijk over zichzelf afgeroepen. De hele poppenkast was niet nodig geweest als hij het lef had gehad om zelf een beslissing te nemen over het Britse EU-lidmaatschap, in plaats van een beroep te doen op de ‘collectieve wijsheid’ van zijn landgenoten om zijn achterban te paaien en zijn eigen vel te redden. Zoals je er een loodgieter bijhaalt om het sanitair te repareren, zo delegeren we in een representatieve democratie ingewikkelde kwesties doorgaans aan beroepspolitici. Het referendum dat Cameron heeft uitgeschreven komt neer op de totale abdicatie van de politiek. Het maakte de weg vrij voor een feitenvrije politiek.

‘Het is een echte schande’, schreef een van de meest vooraanstaande Britse wetenschappers, Richard Dawkins, ‘dat mensen zoals ik, die van toeten noch blazen weten, gevraagd wordt over de brexit te stemmen. Je kunt misschien wel een plebisciet organiseren over de vossenjacht, maar niet over zoiets complex als het lidmaatschap van de Europese Unie. Dat zou een zaak van het parlement moeten zijn.’

Hear, hear!

Piet Piryns

Het debat is vervuild. Eurofobie en xenofobie zijn synoniemen geworden.