Een goed argument vóór het celibaat? (De mooiste job ter wereld, advocaat van de duivel zijn.) Sommige renaissancepausen. Deze heren leden niet onder een ivorentorenmentaliteit en ze deelden zeer zeker in de meest algemeen menselijke ervaring: ze hadden kinderen. Zoals elke goede ouder weet moeten kinderen op weg geholpen worden, met geld en grond. Deze vaders zetten zich dan ook onverdroten voor hun telgen in. Google ze een keertje, de oogappels Cesare Borgia, Pierluigi Farnese. Het simpele feit dat er de laatste eeuwen geen pausen met kinderen meer zijn zal u daarna een verademing toeschijnen, mogelijkerwijze zelfs een vorm van integriteit.
Is het bloeiende lucht, zijn het de azuren magnolia’s, de laatste tijd lijkt alles naar Rome te verwijzen. Ik herinner me die stad als een plaats waar ik een week lang elke ochtend fantastisch gelukkig wakker werd, gewoon door het vooruitzicht weer een obscure kerk te kunnen bezoeken, een sacristie met minder bekende fresco’s te laten ontgrendelen door een knorrige koster, te stoppen voor een koffie in Caffè Greco, de fontein in de vorm van een zinkend bootje te zien op de Piazza di Spagna. Al die indrukken vermengden zich met de ervaring heel jong te zijn en alleen op avontuur. IJverig lezen in een goede reisgids. Een bepaald voorgerechtje op de kaart van trattoria’s werd beschreven als een overblijfsel uit de keuken van de antieke Romeinen, die beruchte keuken van gemarineerde pauwentongen. Het ging alleen maar om gefrituurde olijven, geloof ik, maar ik proefde ze met al het plezier van de historische sensatie, daar hoefde ik geen toga voor aan te trekken. In een steeg kruiste ik een slonzige, voluptueuze volksvrouw, wier aanblik me meteen duidelijk maakte waar al die zwoele matrones in de films van Fellini vandaan komen. Later zag ik de film Brutti, Sporchi e Cattivi, ‘Ze Zijn Lelijk, Vuil en Slecht’, van Ettore Scola. Een kijk op het leven in barakkenwijken in de omgeving van de stad aan het begin van de jaren zeventig. Barakkopolis, noemden de Italianen dit. Ik heb ze nooit in werkelijkheid gezien, maar het was een goede aanvulling. De barakken zijn nu allicht vervangen door sociale woonblokken van de kwaliteit die corrupte projectontwikkelaars gewoonlijk afleveren.
‘U hebt mij gevraagd hoe Italië mij bevalt… ik antwoord beknopt dat het niet zo fabuleus is als degenen ons wijsmaken die daar zelf nooit geweest zijn. En in tijden van vrede zou ik hem als een gek beschouwen die hier zijn geld kwam verteren en daarvoor een stad als Antwerpen verliet, die op geen enkel vlak ter wereld, zelfs niet dat van wijn, moet wijken voor enige stad in Italië.’ Dat schreef de jonge archeoloog Filips Van Winghe op kerstavond 1589 in Rome aan Abraham Ortelius in Antwerpen. Hij had last van heimwee. Maar hij was gekomen om de pas ontdekte catacombe van de Via Anapo te bestuderen, en zijn schetsboekje met nauwkeurige aantekeningen wordt bewaard in de Koninklijke Bibliotheek.
Ik bezocht het John Keatshuis aan de Spaanse Trappen. Nu liggen Keats’ brieven in een goede Nederlandse vertaling voor geen geld te koop in De Ramsjketen. Ze horen bij de mooiste brieven die ik ooit las. ‘Vrij als de lucht’ wilde hij zijn, schreef hij dikwijls, en dat was hij ook: op deze bladzijden waait een geest zo speels als een zomerbries. Dat iemand met zoveel onschuldige, geniale directheid op zijn vijfentwintigste in Rome moest sterven aan de tering, stemt droevig. ‘Schoonheid is waarheid, waarheid is schoonheid…’ Toch zal het prettig zijn om daar verder over na te denken, op de Piazza di Spagna zelf, en alles met nieuwe ogen te bekijken.
Leen Huet is schrijfster en bekijkt details in historisch perspectief.
door Leen Huet
Ik herinner me die stad als een plaats waar ik een week lang elke ochtend fantastisch gelukkig wakker werd.
