Onwetendheid en angst mogen er niet voor zorgen dat we basisrechten opgeven, zelfs niet als dat in het voordeel van terroristen is, schrijft Pieterjan Van Leemputten.
Apple weigert de FBI toegang te geven tot de iPhone van de schutters van San Bernardino en wordt daarin gesteund door Google en WhatsApp. Onbegrijpelijk, want door de federale inlichtingendienst iets meer toegang te geven, kan een vrij duidelijk geval van terrorisme worden opgehelderd en kunnen we misschien meer aanslagen voorkomen.
De vraag is echter niet of je de privacy van terroristen moet beschermen, dan wel waar je de grens trekt van wat zo’n ingreep rechtvaardigt. Als het deze keer kan, kan het dan ook voor wie een familiedrama veroorzaakt? Voor een dodelijk verkeersongeval? Voor een overval? Voor illegaal downloaden? Baseren we ons op het aantal doden? Of een aanslag al dan niet religieus geïnspireerd is? Het aantal afgevuurde kogels? Moet Apple dat dan ook doen als hetzelfde zich voordoet in China, maar dan met een dissident tegen het regime? Of een verdachte Palestijn in Israël? Wat als het om een journalist gaat die een artikel wil publiceren dat de IS bijzonder nuttige informatie geeft, of als het om een artikel gaat dat een regering kan doen vallen? Zou zo’n individu worden opgepakt in de VS? Of in België? Mag uw telefoon worden doorzocht als blijkt dat uw buurman of collega naar Syrië is vertrokken?
De realiteit is dat elke inlichtingendienst, elk land en elke politicus een andere definitie heeft van wat gevaarlijk is, en onwetendheid over technologie maakt die situatie niet beter. Het is dan ook in ieders belang dat Apple & co. hun medewerking per definitie weigeren. Vraag maar aan de Chinese dissidenten die in 2005 door de Chinese overheid werden opgespoord met hulp van Yahoo.
Bitcoins als wapen?
Maar het gaat breder dan een gelockte iPhone. Topmagistrate Michèle Coninsx, tevens voorzitster van Eurojust, wijst deze week in Knack op het feit dat de IS acties financiert met bitcoins, wat bewijstlast verzamelen moeilijk maakt. Het is een aanzet om bitcoin streng aan te pakken in de strijd tegen terreur.
Nochtans is er nog niemand gestorven aan bitcoin (wel aan geldverlies door bitcoin, maar dat was tijdens de bankencrisis niet anders). Worden daar illegale zaken mee gefinancierd? Ja. Is de bitcoin hoofdzakelijk een betaalmiddel voor alles wat fout en illegaal is? Neen. Net zoals cash geld trouwens, dat naar verluidt al eeuwen wordt gebruikt door criminelen. In de marge: ons land ontving sinds 2014 amper zeven klachten over bitcoin.
De realiteit is dat we door een opeenstapeling van feiten geneigd zijn om toe te geven aan de vraag van veiligheidsdiensten om meer toegang te geven tot ons digitale privéleven. Vaak met de ondertoon van ‘U heeft toch niets te verbergen?’ Wel, voor mijn vrienden en familie eigenlijk niet. Voor mijn baas? Misschien een beetje. Voor de bedrijven waarover ik schrijf? Ja. Voor de overheden, inlichtingendiensten, politici of terreurgroepen waar ik over schrijf? Heel zeker ja. Ben ik staatsgevaarlijk? Niet echt. Maar daar beslis ik helaas niet zelf over.
Technologie verbieden of met behulp van de fabrikant kraken, is nutteloos op lange termijn. Als we bitcoin verbieden, dan zal de IS zijn eigen cryptocurrency uitvinden of iets anders gebruiken. Als inlichtingendiensten elke smartphone kunnen openen, dan zullen terroristen andere methodes vinden. Het is winst op korte termijn met een prijskaartje dat de hele maatschappij treft.
Gelockte iPhones
Als laatste argument geef ik u graag de hypocrietste bewering van de week mee. Volgende de Amerikaanse geheime dienst NSA hadden we de aanslagen in Parijs kunnen voorkomen indien er niet zoiets als geëncrypteerde communicatie zou bestaan.
Dat is schaamteloos teren op andermans drama. Zonder encryptie kun je niet internetbankieren, valt ook de politie af te luisteren en kunnen tegenstanders van het regime in Iran, China, Syrië… niet vrij spreken. Inhoudelijk is dat hetzelfde als zeggen dat de aanslagen konden gebeuren omdat iemand ooit een stratenplan van Parijs heeft gemaakt. Ter herinnering: de massaspionage van de NSA heeft tot op heden nog geen enkele aanslag voorkomen.
Zo komen we bij de vraag wat aanslagen dan wél kan voorkomen. Ik ben geen terreurexpert, maar bitcoin, gelockte iPhones of beveiligde verbindingen hebben nog maar bitter weinig mensen vermoord. Daarentegen worden elke dag, zelfs door niet-terroristen, mensen opgeblazen en neergeschoten. Ik ken de exacte cijfers niet, maar de producten uit wapenfabrieken veroorzaken meer doden dan de producten uit Silicon Valley. En met die laatsten kun je bovendien prachtige selfies nemen. Privacy schenden of makkelijk te kopiëren digitale middelen verbieden, zal weinig uithalen. Maar de tastbare ‘hardware’ van zo’n aanslag verminderen, kan wél iets uithalen.
One more thing: in 2014 vielen er in België 715 verkeersdoden. Een veelvoud van de 130 doden in Parijs, zelfs als je Charlie Hebdo meetelt. Doden vergelijken is misschien cru, maar onze wegen en tunnels zijn in dat opzicht aan meer slachtoffers medeplichtig dan Apple wanneer het zijn middenvinger opsteekt naar inlichtingendiensten.
aantal lezers: 2857
Pieterjan Van Leemputten
‘Producten uit wapenfabrieken veroorzaken meer doden dan producten uit Silicon Valley.’
