Liefde bij Herodotus

Laat anderen u niet van alles wijsmaken over Nietzsche, lees een keertje zelf een boek van hem.

Verspil geen tijd met tussenpersonen, zou een levensregel kunnen zijn. Onze maatschappij bestaat uiteraard bij de gratie van tussenpersonen, commentatoren en voetnotenmakers, maar het is altijd weer plezierig om te ervaren hoe fris de bronnen blijven. Laat anderen u niet van alles wijsmaken over Nietzsche, lees een keertje zelf een boek van hem. Kan alleen maar meevallen, de man was een fantastische schrijver. Homerus? Lees die Ilias toch gewoon, en dan niet in gepureerde kinderporties, meteen de hele biefstuk, rustig kauwen, een winter lang. De bibliotheek binnenwandelen en jonge hoofden intens over geschiedenisboeken gebogen zien, vind ik een ontroerende aanblik.

Voor mijn privéboekenkast word ik het verstrijken van mijn privétijd gewaar: kocht ik dit boek echt in 1988? Ja, daar komt een eerste herinnering, de anekdote die ik eruit putte om aan mijn vrienden te vertellen. Ik zie ezelsoren en potloodstrepen in de marge en begrijp weer waarom ik die zin aanduidde, of snap er niets meer van. Het zijn goede boeken, degene die je om de twintig jaar wilt herlezen. En dus wordt de bewolkte tweede helft van de zomer aan Herodotus gewijd. Bron der bronnen, in zekere zin: daar ligt-ie, in een democratische paperbackversie, het eerste geschiedenisboek ooit geschreven. En weet u wat? Het allereerste geschiedenisboek ooit is gewoon spannend, onderhoudend, het onbevangen verslag van een onderzoek in een vreemde wereld. Een ooggetuigenverslag: Herodotus bleef niet thuis zitten, hij trok eropuit. ‘Toen ik in Babylon was, zag ik daar…’ ‘In de tempel bij het orakel van Delfi zie je links naast de ingang deze kostbaarheden’ ‘In Memphis hoorde ik ook andere dingen, toen ik er sprak met de priesters van Hephaestus…’ De eerste historicus ging op zoek naar de bronnen, dat is een mooie gedachte. Herodotus van Halicarnassus stapte op een schip en vertrok op wereldreis. Waar hij ook kwam, probeerde hij inlichtingen te verzamelen over de drie bekende werelddelen: Europa, Azië en Lybië (Afrika). Zijn thema: de oorlogen tussen Europa en Azië, de Grieken en de Perzen. Geen vrijblijvend onderwerp, zoals Tom Holland heeft aangetoond met zijn fantastische boek Perzisch Vuur, waarvoor Herodotus de belangrijkste informatie leverde. Waarom haten ze ons zo? Wel, zij roofden onze vrouwen, en wij de hunne, wij roofden het meisje Europa, zij roofden Helena, en zo ging het verder, totdat er een imperium met een sluitende ideologie (Perzië) tegenover een krakelende groepering van stadsstaatjes (Griekenland) stond. Als Perzië gewonnen had, zou Europa wellicht een Aziatisch wingewest zijn geworden. Wonder boven wonder liep het anders. Aangezien ik doorgaans blij ben om deel uit te maken van de Europese geschiedenis, is het goed om af en toe te beseffen hoezeer alles aan een zijden draadje heeft gehangen.

Hoe ging het eraan toe, in die wereld van Herodotus? Macht en wreedheid zijn onveranderlijk. Aan het Perzische hof droeg men schoenen met plateauzolen, net als fashionista’s vandaag. Mensen maten hun welzijn af aan de mate van verfijning die hen omringde: brons, goud, linnen, wijn, gedroogde vijgen, ‘iets om op te knabbelen’. De Pythia, de priesteres die de orakels uitsprak in Delphi, kon omgekocht worden om een politiek voordelig antwoord te geven. Toen de priesteres Perialla hierop betrapt werd, verloor ze haar topjob. (Wat gebeurde er verder met haar? Herodotus vermeldt het niet.) Liefde was gevaarlijk voor koningen, vooral wanneer ze verliefd werden op hun eigen vrouw, maar vormde een delicate band bij slaven. ‘Zij waren veel in elkaars gedachten, deze twee, want de man was bezorgd omdat zijn vrouw moest bevallen, en de vrouw was bezorgd om haar man, die zo onverwacht aan het hof werd ontboden.’ Een heel menselijk zinnetje, om te onthouden.

Leen Huet

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content