Leren genieten van kunst in het Van Abbemuseum

Het van Abbemuseum in Eindhoven weet het presenteren van kunst nu perfect te combineren met het meegeven aan het publiek van inhoud op maat (***1/2)

Trekken en sleuren Directeur Charles Esche van het Van Abbemuseum in Eindhoven blijft trekken en sleuren aan het her-definiëren van een museum in tijden van toenemende digitalisering en informatisering. Charles Esche weet zeer goed dat de kunst van pakweg de laatste 40 jaar door een breed publiek nog helemaal niet is verteerd. Met man en macht maakt hij van het museum een kenniscentrum en probeert al jaren methodes uit om de kunst via kennisoverdracht als een veelkleurige “echo” van de zeer complex geworden samenleving te presenteren. Het museum stelt zich fundamenteel de vraag of de jongere generaties nog wel in een nabije toekomst de weg zullen vinden naar het museum als dat traditioneel opgevatte museum blijft wat het is. Aan de andere kant moet men de vraag opwerpen of een museum ook zoals alles een beetje in een richting moet evolueren van een soort cultuur- en evenementencentrum waar entertainment de overhand neemt op het aanscherpen van kennis over de kunst die werd geproduceerd door de generaties voor ons.

Ooit zal het verschil beleidsmatig scherper moeten worden geformuleerd aangaande de rol van een museum waarin de tijd en de aandacht kan vertragen tegenover de positie van een kunsthalle als een transit-ruimte waar kunst “passeert” in een container zonder omringende, “vaste” historische context.

Charles Esche maakte van het Van Abbemuseum in Eindhoven één van de zonderlinge plaatsen waar deze discussies het “hart” vormen van het beleid.

Game

Deze keer bedacht het Van Abbemuseum een wel bijzonder “format” door de toeschouwer uit te nodigen op een “open” manier een rol te spelen. Men kan kiezen tussen drie rollen die goed worden uitgelegd door de suppoost die hier niet alleen de veiligheid van de kunst in de gaten moet houden maar ook en vooral de job vertolkt van een (vooraf goed opgeleid) “Game Master”.

Die “GM” laat de bezoeker kiezen uit drie rollen met name de pelgrim, de toerist en de flaneur.

De bezoeker/toerist krijgt een overzichtelijk museumplan met summiere uitleg in handen en gaat als bij een city-trip het museum in op zoek naar de kunstwerken en hun betekenis.

De pelgrim is de perfecte rol voor de al wat méér geoefende kunstliefhebber en kan via een ingenieus audio-systeem inpluggen aan info(tank)punten die zeer heldere commentaar leveren op de gekozen kunstwerken waarover men méér wil weten. De derde rol is toebedeeld aan de flaneur als diegene die gewoonweg wil genieten zonder zich veel diepere vragen te stellen over wat er te zien valt. De flaneur krijgt ook een koptelefoon ter beschikking waaruit vogelgezang weerklinkt dat soms wordt onderbroken door noise… zodat de flaneur niet helemaal in de eigen waan en wereld wegdroomt…

De laatste rol die er in feite geen is de werker en dat is diegene die de pen ter hand neemt en zijn conclusies en andere opmerkingen in een boek neerschrijft.


Tentoonstelling
Het Van Abbemuseum ziet er vandaag bijzonder goed uit met opeenvolgende zalen met ronduit prachtige ensembles die vooral de recente geschiedenis van de kunst via de prachtige en belangrijke vaste collectie van het museum in het volle licht zet.

Het begint indrukwekkend met in beide tegenover elkaar liggende zalen aan de inkom van het museum ensembles van de Britse kunstenaars Richard Long en Hamish Fulton.

“Wood circle”(1977) van Richard Long bestaat uit niet minder dan 840 uitgelegde takjes die een perfecte cirkel vormen waarin de kunstenaar de kloof tussen natuur een cultuur mooi en sculpturaal weet te dichten. Beide Britse kunstenaars wisten hun inspiratie te vinden in het wandelen in de natuur en van die haast meditatieve en verstilde act decennialang de kern van hun werk te maken.

Joseph Beuys
“Voglie vedere i miei montagne” uit 1971 is een meesterwerk dat aantoont hoe verscheiden de kunst uit die periode wel oogde. We zien hier een interieur van Joseph Beuys in één van de weinige zaaltjes in het museum met een raam. Het is een mystieke huiselijke installatie met ondermeer een bed en een kast die afkomstig zijn uit het ouderlijke huis van Beuys.

Op de objecten staan met krijt woorden genoteerd die verwijzen naar de 19e eeuwse schilder Giovanni Segantini die op zijn sterfbed in de een Alpenhut de gevleugelde woorden uitsprak”ik wil mijn bergen zien”. De andere woorden in de installatie verwijzen naar een beschrijving van het berglandschap. Het is een ietwat aparte in situ installatie van Joseph Beuys waarin de sjamaan Beuys wat meer poëtisch-existentieel uit de hoek kwam.

Jan Vercruysse
In ons land vergeten we soms de aandacht te trekken op onze betere kunstenaars die vandaag niet direct aanspraak maken in het middelpunt van de versnelde cultuur te circuleren.

Een wel bijzondere “Belgische” zaal met werk van Thierry De Cordier en Jan Vercruysse doet een kunstliefhebber even goed kijken en nadenken.

Van Jan Vercruysse is een bijzonder mooi ensemble prenten te zien naast de sculptuur “”M (M6)” uit 1992 die een meesterwerk is binnen zijn oeuvre. Een afgietsel injgips van een piano hangt frontaal tegen de muur en wordt denkbeeldig gesokkeld door een denkbeeldig in perspectief verkort zwart onderstel. Jan Vercruysse: “Waar kunst over gaat, het wezenlijke, is onbespreekbaar. Je kunt er niet over communiceren, het niet verkopen, er geen programma’s over maken”.


Naast de machtige zaal van Jan Vercruysse is het weer”roos” met in een ruime zaal een overzicht van bijna alle belangrijke video’s van de soms heroïsche performances van het duo Ulay/Abramovic. Ze deden die fysiek straffe performances samen in de periode 1976-1988 en houden als man en vrouw niet zelden elkaar fysiek in de ban tot zelfs op een punt op leven en dood zoals in de performance “Rest/Energy” waarbij zij een gespannen boog vast houdt en hij een giftige pijl in bedwang houdt gericht naar haar.

Vw-kever
In de nieuwbouw loopt het avontuur in het museum verder met vooral het fantastisch geïnstalleerde werk “Naked Machine (Volkswagen Modern)” uit 2000 van de Thaise kunstenaar Surasi Kusolwong. Centraal hangt een deels ontmantelde VW-kever omgekeerd aan kabels en doet dienst als een knusse, intieme video-ruimte. Daarrond bedacht de kunstenaar nog meer werken waarin de globalisering zichtbaar wordt met impliciete bedenkingen over identiteit, plaatsloosheid en de vaststelling van mondiale standaardisering.


“Touch and Go” is een opvallende recente video van de Spaanse Cristina Lucas. Bejaarde oproerkraaiers gooien stenen door de ramen van een voormalig bedrijf in Liverpool. Ex-werknemers van het glorie-loos vergane bedrijf smijten met stenen hun frustraties in het gebouw op de tonen van het lied “Revolution” van dé wereldband bij uitstek The Beatles uit …Liverpool.

Het is een prachtig gefilmde video met heel wat andere inhoudelijke ontsnappingsroutes voor diegenen die denken dat dit alleen maar beelden betreft gebaseerd op ouderwetse vakbondsnostalgie…


Er valt zoals altijd in Eindhoven bijzonder veel te zien, te lezen en te leren.

Directeur Charles Esche en zijn team weten dat een museum vandaag niet zonder een goed verwend publiek kan… en daar proberen ze in Eindhoven dan ook alles aan te doen !




“De pelgrim, de toerist, de flaneur (en de werker)” nog tot augustus in het Van Abbemuseum in Eindhoven

www.vanabbemuseum.nl



Luk Lambrecht