Kroniek van een aangekondigde aanslag

Twee theorieën doen de ronde over de bomaanslag in Boston: het waren moslimextremisten of extreemrechtse Amerikanen. Geen van beide scenario’s mag verwonderen. Ze zitten er allebei al lang aan te komen.

Op een dag zou het een keer goed raak zou zijn. Je had de shoe bomber, de underwear bomber, de man die een bom wilde laten ontploffen in de metro van New York Times, de net niet ontplofte bomauto op Times Square en een hele reeks andere mislukte aanslagen – ooit is je geluk op. En dan ontploffen er dingen.

Ik heb jaren in Boston gewoond. Ik ken een handvol mensen die de Boston Marathon hebben uitgelopen, maar gelukkig niet dit jaar. Het stuk van Boylston Street waar de bommen ontploften, daar ben ik honderden keren door gelopen. Had ik nog steeds in Boston gewoond, dan had maandag misschien beslist om zelf naar de marathon te gaan kijken. Dan was mijn been er misschien af geweest. Of mijn kind eraan.

Het was dan ook griezelig om uit die straat beelden te zien komen die je associeert met 9/11. Mensen die ontredderd, schreeuwend en onder het bloed door de straten rennen. Ambulances, brandweerwagens en politieauto’s die met gillende sirenes aansnellen. Rook. Chaos. Horror.

Kleerscheuren

Je hoorde maandag niet alleen echo’s van 9/11, maar ook van Bagdad en Fallujah. Aanwezige Irakveteranen vertelden aan de media dat ze het al eens eerder meegemaakt hadden, geïmproviseerde springtuigen die ontploffen aan de straatkant en de ledematen van willekeurig omstaanders afrukken.

Er werd vanzelfsprekend meteen gedacht aan Al-Qaeda en aanverwante islamitische terreurgroepen. Het hoeft niet eens een buitenlandse terreurgroep te zijn. Net zo goed is het een islamitische ‘lone wolf’ uit de VS die het, geïnspireerd door de buitenlandse voorbeelden, op zijn eentje bekokstooft. Op het internet kan je zo de aanwijzingen vinden om een snelkookpan tot een rudimentaire bom om te bouwen.

Niet vergeten: we zitten in jaar twaalf van de War on Terror. Die wordt door miljoenen moslims overal ter wereld, terecht of niet, als een oorlog tegen de islam gezien. Obama alleen al heeft met zijn drone-oorlog vele honderden burgers gedood in landen als Jemen en Pakistan, om van de misdadige en gelukkig eindelijk afgelopen oorlog in Irak nog maar te zwijgen. Als je het zo bekijkt, is het een wonder dat Amerika er zo lang zonder kleerscheuren vanaf gekomen is.

Oklahoma City

Maar dat is speculatie. We weten tot op heden niet wie de aanslagen gepleegd heeft en het hoeven echt niet noodzakelijk moslims te zijn.

Herinner u de aanslag van op het Alfred P. Murrah-overheidsgebouw in Oklahoma City in 1995, waar 168 doden vielen. Ook toen ging men ervan uit dat het moslimterreur was. Vervolgens bleek de dader Timothy McVeigh, een extreemrechtse ex-militair.

Dat er in de VS ook vandaag heel wat potentiële McVeighs rondlopen, lijdt geen twijfel. De aanslag in Oklahoma City, deze week achttien jaar geleden, volgde op een reeks nieuwe, strengere wapenwetten. Net als nu waren extreemrechtse Amerikanen er toen van overtuigd dat de federale overheid aanstonds op de stoep zou staan om hun vuurwapens in beslag te nemen.

Twee jaar eerder – en deze week, toeval of niet, precies twintig jaar geleden – had de FBI een bloedbad aangericht bij de gruwelijk mismeesterde bestorming van de apocalyptische Branch Davidians-sekte die een arsenaal had opgepot in haar compound in Waco, Texas. 76 Branch Davidians overleefden het niet. Lui als McVeigh zagen er een bewijs in dat hun paranoia over de overheid gerechtvaardigd was.

Haatgroepen

Hetzelfde paranoïde sfeertje heerst ook nu weer in de VS. Sinds de verkiezing van Barack Obama in 2008 zijn extreemrechtse samenzweringstheoretici ervan overtuigd dat de communistische dictatuur voor de deur staat.

Het gespecialiseerde Southern Poverty Law Center in Alabama meldt dat het aantal extreemrechtse haatgroepen in de VS recordhoogtes haalt. Sinds Obama aantrad, en vooral sinds er opnieuw over strengere wapenwetten gedebatteerd wordt, swingt de vuurwapenverkoop de pan uit.

Dat heeft overigens al tot een reeks gewelddaden geleid. Een greep uit het aanbod: de bejaarde die in 2009 een zaalwachter doodschoot in het Holocaustmuseum in Washington DC. De 23-jarige in Pittsburgh datzelfde jaar die drie politiemannen doodschoot omdat hij dacht dat Obama zijn wapens kwam halen. De man die in 2010 aan het schieten ging in het Pentagon en twee veiligheidsagenten verwondde voor hij zelf doodgeschoten werd. De huisvader die, ook al in 2010, een sportvliegtuig in een gebouw in Austin Texas boorde waar de Amerikaanse fiscus een kantoor had. En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Dat passeert allemaal een beetje onder de radar, maar telkens gaat het dus om blanke lui die zich laten beïnvloeden door de onophoudelijke samenzweringstheorieën op de rechtse blogs en talk-radiozenders en besluiten dat de tijd gekomen is om eigenhandig de wapens op te nemen tegen de Obama-tirannie. Zouden moslims zich daaraan wagen, dan zou dit land te klein zijn.

Catastrofe

Maar goed, of het nu hardcore-moslims of rechtse extremisten waren in Boston: geen van beide scenario’s zou me ook maar een sikkepit verrassen.

Je kan dit soort toestanden nu eenmaal nooit waterdicht uitsluiten. Daarvoor is het te makkelijk om met een semiautomatische geweer een openbaar gebouw in te wandelen of met een zelfgemaakte bom post te vatten middenin een massamanifestatie. Als zulk extremisme blijft pruttelen onder het oppervlak heb je op een gegeven moment dus onherroepelijk prijs.

Op een dag kan België trouwens net zo goed prijs hebben. Een dolgedraaide white supremacist hebben we met Hans Van Temsche al eens gehad en spreek maar van geluk dat hij een jachtgeweer bij zich had en geen semiautomatische AR-15 en een stuk of wat laders voor dertig patronen.

Er hoeft maar één dolgedraaide gek met een zelfgemaakte rugzakbom op een volle tram te stappen om een nog veel grotere catastrofe aan te richten. Klinkt onwaarschijnlijk? Misschien. Maar dat zouden we tot voor kort net zo goed gezegd hebben over Belgische jongeren die op het vliegtuig stappen om de jihad te gaan uitvechten in Syrië.