Koele minnaars

Er zit roest op het oude Atlantische bondgenootschap. Wat hebben Amerika en Europa elkaar nog te bieden?

Er zit roest op het oude Atlantische bondgenootschap. Wat hebben Amerika en Europa elkaar nog te bieden?

Enkele kranten vonden het wat minnetjes. Herman Van Rompuy had er zelf alle begrip voor dat hij op de nucleaire top in Washington niet voor een kort persoonlijk gesprek door Barack Obama werd ontvangen.

De Amerikaanse en de Europese president kunnen alsnog niet met elkaar worden vergeleken. De ene is rechtstreeks verkozen en vertegenwoordigt de belangen van 300 miljoen mensen. De andere komt op voor 27 staatshoofden en regeringsleiders, die hem op hun eigen ondoorgrondelijke wijze op het schild hebben getild.

Barack Obama werd de meest Europese president in lange tijd genoemd, maar zijn band met Europa is flinterdun. Hij is de eerste Amerikaanse president met wortels in Azië en Afrika. Hij werd niet alleen lang na de Tweede Wereldoorlog geboren, hij bouwde ook pas na het einde van de Koude Oorlog aan een politieke carrière die hem in het Witte Huis zou brengen. De Verenigde Staten worden niet meer in Europa uitgedaagd. Het lijkt normaal dat de blik eerst naar Azië en dan vooral naar China gaat, waar op dit moment grotere belangen op het spel staan.

Toch maken veel Europeanen zich zorgen over de koele ontvangst die ze van deze Amerikaanse regering krijgen. De Duitse bondskanselier Angela Merkel, bijvoorbeeld, heeft niet de indruk dat ze door Obama naar waarde wordt geschat. Of dat Washington rekening houdt met de Duitse of de Europese belangen. Het wordt Merkel soms zelfs te veel – ze heeft het niet zo voor de no-nonsense stijl van Obama, die weinig tijd verliest met het soort van vrijblijvend gebabbel waar George W. Bush zo goed in was. Obama verraste Merkel onlangs met de zeer directe vraag waarom ze zich tegen het Turkse lidmaatschap van de Europese Unie blijft verzetten. Ze had niet meteen een antwoord klaar, want dat onderwerp stond niet op het programma.

Wat Merkel vooral stoort, is dat Obama zo duidelijk laat blijken dat Europa hem op dit moment weinig te bieden heeft. Er wordt alleen over het klimaat gepraat als het Amerika uitkomt.

Over de nieuwe strategie in Afghanistan werden de bondgenoten doodgewoon niet geraadpleegd. Terwijl ze wel altijd moeten horen dat ze te weinig doen. Niet alleen Merkel stoort zich daaraan. In een interview in dit blad stelt de voormalige Britse topdiplomaat Stephen Wall dat er weinig over is van de bijzondere relatie tussen Londen en Washington, die George W. Bush en Tony Blair zo nauw met elkaar verbond.

Amerika en Europa lijken zo op een stel koele minnaars. Maar hoe meer Amerika de Europese landen op afstand houdt, hoe meer die op elkaar aangewezen zijn. Zonder de VS hebben ze alleen elkaar om een rol te spelen in de wereld. Ze kunnen zich daarvoor optrekken aan een verrassende vaststelling in het invloedrijke Amerikaanse weekblad Newsweek. Het blad roept niet Amerika of Azië uit tot winnaar in de strijd om de wereldmarkten, maar het veelgeplaagde Europa met zijn schuldenlanden en wankele eenheidsmunt. Dat komt, weet Newsweek, omdat Europese bedrijven zich veel beter hebben aangepast aan de eisen van de globalisering. Als Amerikanen zich niet zo superieur zouden voelen aan andere mensen, zouden ze dus toch nog iets van Europeanen kunnen leren.

Hubert van Humbeeck