Sparen kunt u leren
Het geld laten rollen of sparen? Het is een keuze waar iedereen dagelijks voorstaat. Velen onder ons zouden liever een beetje meer sparen, maar dat vergt discipline en moeite. Wetenschappelijk onderzoek naar de psychologische drijfveren achter ons spaargedrag leert ons enkele trucjes om zonder veel extra inspanningen geld aan de kant te zetten.
Hoe komt het dat de ene mens vlotjes kan sparen terwijl de andere wel een gat in zijn hand lijkt te hebben? Volgens gedragseconomen bepalen zowel de genen als de opvoeding het spaargedrag van de mens. Dit betekent echter niet dat we ons gedrag niet kunnen veranderen. Zo is het perfect mogelijk om de eigen hersenen te hacken zodat we onze natuurlijke aanleg voor sparen in de gewenste richting kunnen sturen.
De kracht van inertie
Mensen hebben de neiging om een bepaald gedrag te blijven herhalen. Deze regel doet denken aan de eerste wet van Newton, de wet van inertie. Die zegt dat eens een object in beweging is gebracht, het deze beweging rechtlijnig zal blijven aanhouden tot er een andere kracht op inwerkt. Vertaald naar het spaargedrag betekent dit dat als iemand elke maand een vast bedrag opzij zet op zijn spaarrekening, dat dan de kans heel klein is dat hij hier plots mee zal stoppen. Tenzij een externe gebeurtenis dit gedrag onmogelijk maakt of tenzij die persoon bewust kiest voor verandering.
Als iemand elke maand een vast bedrag opzij zet op zijn spaarrekening, dan is de kans heel klein dat hij hier plots mee zal stoppen
Gedragseconomen Richard Thaler en Shlomo Benartzi voerden met ‘Save More Tomorrow’ een interessant experiment uit. 169 medewerkers van een bedrijf gingen in op het voorstel om de komende vier jaar hun jaarlijkse loonsverhoging af te dragen aan hun pensioenplan. Na die periode bleek dat de meerderheid van die werknemers hun jaarlijkse spaarbedrag hadden zien verviervoudigen. De verklaring voor dit opvallende resultaat is dat de bewuste keuze door de werknemers om meer te gaan sparen ook andere inspanningen om hun spaargedrag te stimuleren gemakkelijker maakte.
De kracht van kleine stapjes
Iedereen koestert wel een levensdroom: een eigen huis, een wereldreis, … Typisch aan zo’n levensdroom is het hoge prijskaartje. Het bedrag lijkt soms zo hoog dat veel mensen de moed verliezen om ervoor te sparen en er gemakshalve van uitgaan dat die ultieme droom financieel onbereikbaar is. Dat hoeft echter niet zo te zijn. Door te sparen in kleine stapjes kan die droom toch werkelijkheid worden.
Door te sparen in kleine stapjes kan je levensdroom toch werkelijkheid worden.
Een boeiend experiment van wetenschapper Shlomo Benartzi illustreert de kracht van kleine stapjes. Hij vroeg aan een eerste groep vrijwilligers of ze 5 dollar per dag konden sparen. Een tweede groep kreeg de vraag of het zou lukken om 35 dollar per week te sparen en een derde groep of ze het aankonden om 150 dollar per maand te sparen. De resultaten waren verbluffend. Bijna 30 procent van de vrijwilligers verklaarde dat het geen probleem was om 5 dollar per dag te sparen, terwijl slechts 7 procent dacht 150 dollar per maand te kunnen sparen. Heel vreemd want wie dagelijks 5 dollar spaart, heeft op het einde van de maand 150 euro opzij gezet. Dit experiment leert dat de mentale inspanning om in kleine stapjes te sparen veel kleiner is waardoor de haalbaarheid veel hoger wordt ingeschat.
Wilt u meer weten over de invloed van uw brein op uw spaargedrag? Lees dan de andere artikels in dit dossier.
Benieuwd naar uw eigen spaarkracht? Doe de test hier.