Klassiek: Meerstemmig sexappeal (* * * * *)
Laus Polyphoniae serveert pikante polyfonie.
De essentie van Laus Polyphoniae is het loven van de polyfonie in al zijn vormen, gedaanten en kleuren. Met “Sons Portugueses”, het thema van deze editie, gunt het festival ons ook een blik op de zuiderse variant ervan. Een avondje Matheo Romero (ca.1575-1647) in het gezelschap van de sensuele Cappella Mediterranea & Ensemble Clematis heeft mij één ding geleerd: laat de Franco-Vlaamse polyfonie even grillen onder de mediterrane zon, en je krijgt iets veel pikanter dan we in de koele Nederlanden gewend zijn. In het geval van Matheo Romero’s verspaanste madrigalen, is de flamenco niet veraf. De contrapuntische schrijfwijze is zodanig verdoezeld door de ritmische virtuositeit en de melodische kracht van één stem, dat elk spoor van academisme vakkundig gecamoufleerd is.
Wie was Matheo Romero? Eerst heette hij Matthieu Rosmarin. Als zoon van rijkelui uit Luik, kon hij zijn muzikale opleiding als kind voortzetten aan de muziekkapel van het Spaanse hof, de beroemde Capilla Flamenca onder Filips II, later Filips III. Daar bracht het koorknaapje het op zijn dertigste tot kapelmeester en priester (in 1605) én volleerd componist van missen en motetten, naast profaan entertainment: dansante liedjes als romances, villancicos, folias,… Al dit fraais vertoont onmiskenbaar invloeden uit Italië: de ingetogen eenvoud van de monodie, de meerstemmige poëzie van het madrigaal, de vocale virtuositeit van de opera. Gekruid met Spaanse ingrediënten (taal, temperament, instrumentarium) levert het een zeer bijzondere vorm van polyfonie op.
De toekomstige koning van Portugal, Joao IV, was zeer lovend over Romero en zorgde dat de partituren van de Spaanse Luikenaar een veilig onderkomen kregen in zijn koninklijke bibliotheek. Voor de natuurkrachten is echter niets veilig. Honderd jaar later maakte een zware aardbeving de koninklijke bibliotheek met de grond gelijk. De hele collectie ging verloren. Ook de brand in het Alcazar in Madrid (1734) legde Romero’s partituren in de as. Er rest ons nog slechts een fractie van zijn oeuvre, en dat dankzij het feit dat zijn werk destijds tot ver over de grenzen verspreid was geraakt: Mexico, Guatemala, Peru, Bolivia, Sicilië, Italië – allemaal landen die toen tot de Spaanse kroon behoorden.
Romero’s werken, of wat ervan rest, kan echter niet meer stuk. “Ze zingt met haar hele lijf”, ging meteen door mijn hoofd toen Mariana Flores nog maar drie maten ver was in de opwindende vierstemmige folia waarmee het concert opende: A la dulce risa del alva (bij de zoete lach van de dagerraad). Deze heupwiegende lofzang op de liefde bij het ontluiken van de dag, was voor mij als een ontluiken van muziek die te lang ingedommeld was. Ik voelde het hele concert lang regelmatig een schok van ontroering, had fysiek soms zin om mee te neuriën, voelde spijt dat ik niet zelf tussen die zangers stond, of nooit een opleiding flamenco had genoten. Zo fysiek en zintuiglijk is deze muziek. Flores is bovendien een raspaardje dat haar wortels in de Argentijnse aarde niet ontkent maar integendeel volop uitspeelt en daar een publiek moeiteloos mee inpakt. Aangevuld met de al even krachtige stem van Capucine Keller, de honingzoete contratenor van Fabian Schofrin en de melancholieke inbreng van Fernando Guimaraes, was het tegelijk genieten én emotie wegslikken. De samenzang was betoverend, het samenspel van een hogere sensuele orde. Castagnetten en belletjes, vihuela en harp, wondermooie percussie uit het mediterrane gebied, viool en gamba, een speels blokfluitje, een orgeltje met aan de toetsen een shakende dirigent Leonardo Garcia Alarcon.
Folia… zotheid, inderdaad. Dat priesterwijdingen geen garantie voor kuisheid zijn, merkte ook mijn buurman op: “Dat kon toch geen kuise pastoor geweest zijn…” Wij laten dat allemaal in het midden. Wat wél vast staat is dat Romero lééft. Het programma zoals het gisteren in de nu helemaal gerestaureerd Augustinuskerk klonk – een streling voor het oog en oor! – , werd vorig jaar al door Cappella Mediterranea & Ensemble Clematis op cd gezet (Ricercar). Titel: Romerico Florido (rozemarijn in volle bloei). Een gepaste titel voor deze kruidige vorm van polyfonie.
Greet Van ’t veld
Gehoord op 25/8 in Sint-Augustinuskerk (Amuz) Antwerpen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier