Het rapport : Universitaire Associaties in Vlaanderen (Wouter Hessels)

Eindelijk is er een officieel visitatierapport dat de voorbije universitaire associatievorming in Vlaanderen onverholen in vraag stelt.

Het rapport “Beoordeling van de kwaliteit van het onderzoeksmanagement van de Vlaamse universiteiten” stelt in haar conclusies en aanbevelingen : ‘De commissie heeft met enige verbazing gekeken naar de wijze waarop associaties tussen universiteiten en hogescholen gestalte krijgen. De associaties worden niet altijd lokaal, d.w.z. samengaan van hogescholen en de universiteit in dezelfde stad of regio, gerealiseerd. Een universiteit kan dus een associatie vormen met een hogeschool in een stad waar reeds een universiteit gevestigd is. Dit leidt tot merkwaardige ontwikkelingen, zoals de vorming van twee associaties dichtbij elkaar in één stad of bureaucratische constructies tussen universitaire instellingen. De commissie ziet geen duidelijk inhoudelijke reden voor deze ontwikkelingen en vreest voor de mogelijk negatieve gevolgen voor kleinere associaties.’

De wijze waarop de Katholieke Universiteit en de Associatie Leuven onder imperialistische impuls van ererector André Oosterlinck het katholiek hoger onderwijs in gans Vlaanderen heeft opgeslorpt, is inefficiënt, contraproductief en getuigt van een oude, verzuilde politieke cultuur. In Gent en Antwerpen zijn er nog associaties die de zuilgebondenheid ietwat overstijgen. In Brussel daarentegen heeft de KULeuven het volledig katholiek hoger onderwijs aan zich vastgekoppeld. Indien associaties lokaal worden gevormd, kunnen mensen, infrastructuur en middelen op economisch en ecologisch verantwoorde wijze gedeeld worden.

Dat de Hogeschool-Universiteit Brussel (HUB), de Hogeschool voor Wetenschap & Kunst (Brusselse campussen) en Hogeschool Sint-Lukas niet in de Brusselse maar in de Leuvense Associatie zitten, heeft vooral te maken met machtsontplooiing en de versterking van het zuildenken door de KULeuven. De vorming van de nieuwe fusiehogescholen in 1995 en van de Associaties in 2003-2004 had het hoger onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek in Vlaanderen kunnen loskoppelen van het achterhaalde zuildenken. Het tegendeel is helaas gebeurd.

Dat de hogere kunstopleidingen in Brussel -uit het vrije of openbare onderwijsnet- in 1995 niet samengegaan zijn in een kunstenhogeschool Brussel is een gemiste kans. Dat de Katholieke Universiteit Brussel en de Vrije Universiteit Brussel, de Erasmushogeschool en de Ehsal zich jaren geleden niet verenigd hebben over de grenzen van zuil en ideologie heen betreur ik ten zeerste.

Misschien kunnen de beleidsmakers op basis van het rapport Reneman de associatievorming bijsturen. Die bijsturing dient wel te gebeuren vooraleer de masteropleidingen van de hogescholen definitief geïntegreerd worden in de universiteiten. Voor 2013 dus ! Werk aan de winkel voor de minister van onderwijs Pascal Smet en de minister van wetenschapsbeleid, Ingrid Lieten.

Wouter Hessels Docent Erasmushogeschool-RITS Brussel