Met de spoorstaking werd het begrip ‘minimale dienstverlening’ weer te berde gebracht. Beter ware het te debatteren over de ‘maximale efficiëntie’ bij de NMBS in tijden dat er niet wordt gestaakt.
Onze nationale spoorgroep NMBS solliciteert hardnekkig naar de titel van ‘meest gehate onderneming van het jaar’, schreef de zakenkrant De Tijd. Zo is het. Iedereen zal zich wel weer geërgerd hebben aan onze spoorwegen. Een algemene staking legde begin deze week alle spoorverkeer zo goed als lam en dat leidde tot nog meer verkeerschaos dan we al elke dag bijna gewoon zijn.
De spoorstaking draaide om de reorganisatie van het goederenvervoer. Die divisie heeft in drie jaar tijd 300 miljoen euro verlies geleden. De directie wil ze herstructureren om beter gewapend te zijn in de strijd met privéconcurrenten, want het goederenvervoer is al acht jaar geliberaliseerd. Maar de vakbonden zijn niet geporteerd voor verandering. En ze willen zeker niet dat er gemorreld wordt aan het statuut van 531 werknemers in de vormingsstations. Dat moeten allemaal statutairen blijven, met alle daaraan verbonden voordelen van pensioen en werkzekerheid. De starre houding van de NMBS-vakbonden maakt elk flexibel, dynamisch personeelsbeleid onmogelijk.
Maar de malaise zit nog veel dieper. Wat wij nog vaak de Belgische Spoorwegen noemen, bestaat sinds 2005 uit drie zelfstandige ondernemingen: de vervoersmaatschappij NMBS, de beheerder van de spoorwegen Infrabel, en de NMBS Holding, die beide bedrijven overkoepelt en waar onder meer al het personeel onder valt. Want alle 39.000 spoorarbeiders staan op de loonlijst van de NMBS Holding en die detacheert hen naar NMBS of Infrabel. Zo werd immers tegemoetgekomen aan de almachtige NMBS-vakbonden, die na de splitsing toch de ‘eenheid van statuut’ van de werknemers wilden bewaren. En zo meteen hun machtsbasis.
Die structuur blijkt niet te werken en is door en door gepolitiseerd. Er woedt een onophoudelijke strijd om macht en geld tussen de toplui van de NMBS (Marc Descheemaecker, die tot Open VLD gerekend wordt), Infrabel (PS’er Luc Lallemand) en NMBS Holding (Jannie Haeck, ex-kabinetschef van Johan Vande Lanotte, de minister van overheidsbedrijven die toevallig de nieuwe NMBS-structuur uittekende). Efficiënt is anders, van een duidelijke visie is geen sprake.
Het gebrek aan strategische visie bij vakbonden en politici heeft geleid tot bloedrode cijfers bij de NMBS Groep. Jaarlijks krijgt die 3 miljard euro van de overheid, maar toch torst ze een schuldenlast van meer dan 3 miljard. Dat legt natuurlijk een zware hypotheek op de toekomst van het bedrijf. En dan zuiverde onze federale overheid vijf jaar geleden al 7,4 miljard schulden weg.
Europa is van plan om, na het goederenvervoer en het internationaal reizigersverkeer, ook het binnenlands passagiersvervoer ten minste gedeeltelijk te liberaliseren. Als streefdatum geldt 2017, al spreken sommigen van 2014. Daar ligt men bij de NMBS blijkbaar niet van wakker. Nochtans zijn er heel wat buitenlandse spoorbedrijven die graag in België actief worden, zoals Deutsche Bahn. Paul Huybrechts, auteur van het boek SOS NMBS, zei het recent zo: ‘Als de NMBS niet snel het roer volledig omgooit, dreigt straks een scenario als dat van de gewezen nationale luchtvaartmaatschappij Sabena. Die bleef er ook van overtuigd dat haar niets kon overkomen.’
We hebben de voorbij dagen met recht en rede gefoeterd op de treinstakingen. Maar we zouden ons beter veel meer zorgen maken over de toekomst van de NMBS. Want onder de vastberaden leiding van politici en vakbonden denderen onze Belgische spoorwegen naar eindhalte Failliet.
Ewald Pironet
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier