Het economisch vandalisme van Paul Ryan

De pret kon niet op in Barack Obama’s hoofdkwartier in Chicago toen duidelijk werd dat Mitt Romney met Paul Ryan zou uitpakken.

De aanduiding van Paul Ryan tot running mate van de Republikeinse VS-presidentskandidaat Mitt Romney doet in heel wat opzichten denken aan die van Sarah Palin in 2008. De kopman zit in de problemen, de peilingen vallen tegen, de media gaan hem als een ‘loser’ behandelen en dan krijgt hij het gevoel dat hij een ‘game changer’ nodig heeft; een vicepresidentiële nominatie die de campagne grondig door elkaar schudt.

Ergo: Paul Ryan. En al kan de Congresman uit Wisconsin twee zinnen achter elkaar zetten zonder in onbegrijpelijk gestamel te vervallen en zal je hem niet horen zeggen dat hij Rusland kan zien liggen uit zijn keukenraam, zoals Sarah Palin deed – net als toen dreigt het ook deze keer verkeerd uit te pakken voor de Republikeinen.

Met Ryan heeft Romney exact de running mate gekozen die Barack Obama zich gewenst had: een man die zo extreem is dat hij precies het beeld bevestigt dat de Democraten al maanden ophangen van hem: een meedogenloze roofkapitalist die de middenklasse wil kraken voor weer maar eens een nieuwe ronde belastingsverlagingen voor de rijken.

Draconische besparingen

Een paar saillante krachtpunten uit Ryans beruchte begrotingsplan:

Medicare, de geliefde openbare ziekteverzekering voor ouderen zou geprivatiseerd worden. Gepensioneerden zouden ‘vouchers’ krijgen; zorgcheques waarmee ze private ziekteverzekering kunnen aankopen. Maar die zouden niet meegroeien met de inflatie en de stijging in de medische kosten.

Volgens het politiek neutrale Congressional Budget Office (de rekenkamer van het Amerikaanse parlement) zouden ouderen tegen 2022 al jaarlijks meer dan 6.000 dollar (5.000 euro) uit eigen zak moeten toeleggen. Dat in een land waar het bruto jaarinkomen voor een typisch gezin volgens het Volkstellingsbureau 51.914 dollar (42.000 euro) bedraagt. En na 2022 staat de inflatie natuurlijk ook niet stil, dus dat wordt steeds meer.

Ryan wil de overheidsuitgaven de volgende tien jaar met 6.000 miljard dollar (5.000 miljard euro) terugschroeven. Tegen 2050 moet het aandeel van alle niet-militaire uitgaven, behalve de pensioenen en wat er overblijft van het sociale vangnet, teruggebracht worden tot drie procent van het BNP. Vandaag is dat twaalf procent.

Om dat te doen, moet je compleet draconische besparingen doorvoeren. Snelwegen, spoorwegen, de FBI, de luchtverkeersleiding, milieucontroles, wetenschappelijk onderzoek, studieleningen en ga zo nog maar een hele tijd door: het zou allemaal gedecimeerd worden.

En dat dus ook weer in een land waar de infrastructuur nu al steeds meer een puinhoop is, waar de scholen elke jaar vele honderdduizenden hele en halve analfabeten afleveren en waar de kosten voor universitaire studies zo snel stijgen dat ze onbetaalbaar dreigen te worden voor gewone gezinnen, om voor de vuist weg maar een paar dingen te noemen.

Alsmaar dieper snijden

Daar bovenop – het is een quasi-religieuze plicht voor Republikeinen van tegenwoordig – wil Ryan nog maar eens voor 4.000 miljard dollar (3.200 miljard euro) belastingsverlagingen geven aan de rijken. Belastingen op winsten uit kapitaal zouden helemaal afgeschaft worden.

Hoe wil hij daarvoor betalen? Door fiscale achterpoortjes te sluiten, zegt hij. Maar hij weigert er wel bij te zeggen welke. Geen wonder, want zowat elke serieuze econoom is het erover eens dat er simpelweg niet voldoende achterpoortjes bestaan om dat gat dicht te rijden.

Ook dat zal dus leiden tot alsmaar dieper snijden in allerlei programma’s voor de armen en de middenklasse. Voedselbonnen, werkloosheidsuitkeringen, gratis schoollunches, bibliotheken en ga zo óók maar weer door: het zal allemaal een heel stuk minder worden.

Catastrofaal Het zijn dan ook niet alleen progressieve jongens met bloedende harten die wit wegtrekken bij het aanhoren van Ryans plan. Ook de katholieke kerk, die in de VS een stuk conservatiever is dan in Europa, nam er afstand van.

Het zou funest zijn voor “hongerige kinderen, arme families, werknemers met lage inkomen en ander kwetsbare mensen”, schreven de Amerikaanse bisschoppen in een brief aan het Huis van Afgevaardigden, nadat dat in april Ryans budget goedkeurde (het strandde vervolgens in de door de Democraten gedomineerde Senaat).

En niet alleen zij. Newt Gingrich, de voormalige Republikeinse presidentskandidaat en voorzitter van het Huis, noemde het plan “rechtse social engineering” en “een te grote sprong” voor de VS. “Ik denk niet dat het opleggen van radicale verandering van links of rechts een goeie manier van werken is voor een vrije samenleving”, zei hij.

Donald Trump, de vastgoedmogul en reality tv-ster die ook zelf even met het idee van een presidentiële kandidatuur speelde, was als vanouds nog botter: “Het is catastrofaal”, zei hij. “Als de Republikeinen verliezen, zal het Ryan-plan de grootste reden zijn.”

En dus repte Mitt Romney zich om voor de televisiecamera’s enige afstand te nemen van zijn nieuwbakken running mate en te verklaren dat zijn eigen begrotingsvoorstel en niet dat van Ryan zal uitgevoerd worden.

Dat vooralsnog niemand de details van Romney’s eigen plan gezien heeft, en dat het in grote lijnen als twee druppels water op dat van Ryan lijkt, is één ding. Onwaarschijnlijker is dat je een man als Ryan aanduidt en dan meteen zijn ‘unique selling proposition’ begint weg te moffelen. Dat is zoiets als Tom Boonen kiezen en zeggen dat hij niet mag fietsen.

Vandalisme De Amerikaanse pers meldt dat de pret niet op kon in Obama’s hoofdkwartier in Chicago toen duidelijk werd dat Romney met Ryan zou uitpakken. Geen wonder: met al het bovenstaande kan je een eindeloze stroom striemende campagnespotjes loslaten op het Romney/Ryan-kamp.

En daar houdt het niet eens bij op. Ryan kan ook volop hypocrisie aangewreven worden. In weerwil van zijn imago toont zijn stemgedrag in Washington namelijk aan dat hij als het erop aankomt, net géén begrotingshavik is.

Ten tijde van president Bush stemde hij voor alle maatregelen die het begrotingsoverschot dat Bill Clinton achterliet pijlsnel in een gapende put veranderden: de oorlog in Irak, een onbetaalde uitbreiding van Medicare, een reeks belastingsverlagingen die vooral naar de rijken gingen en de bailouts voor Wall Street in 2008 (pas nadat Obama aan de macht kwam, ging hij dat een schandalige vorm van overheidsinmenging vinden).

Ook zijn eigen budgetplan zou de Amerikaanse begroting pas tegen het midden van de eeuw in evenwicht krijgen. Tegen de tijd dat het Amerikaanse sociale vangnet een verre herinnering is, met andere woorden.

Je moet natuurlijk niet naïef zijn: daar gaat het zulke lui net om. In tegenstelling tot wat hij luidop zegt, vindt Ryan exploderende staatschulden wellicht niet erg. Niet vergeten: Ryan is een volgeling van Grover Norquist, de grote baas van American for Tax Reform, de lobbygroep waarbij zowat alle Republikeinse politici een belofte tekenen dat ze nooit of te nimmer, onder welke omstandigheid dan ook, de belastingen zullen verhogen.

Grover Norquist staat bekend om de uitspraak dat hij de overheid wil inkrimpen tot ze zo klein is dat je ze kan verdrinken in een badkuip. “Wij willen het Ryan-plan”, verklaarde hij een tijdje geleden. “Al wat we nodig hebben is een president met genoeg goeie vingers om het te ondertekenen.” Hij toonde zich buitengewoon opgetogen dat Ryan Romney’s running mate wordt.

Het opzet is dan ook simpel: je laat de overheidsfinanciën doelbewust uit de klauwen lopen en vervolgens grijp je dat aan als excuus voor destructieve besparing. Je saboteert de staat en dan zeg je: “Zie je wel, ze werkt niet.” Het is niet meer of minder dan economisch vandalisme.

In de ban van Ayn Rand

Voor wie in redelijker delen van de wereld woont, klinkt dat allemaal onwaarschijnlijk, maar het is niet anders. Wat lui als Paul Ryan van hun land willen maken, is een Tea Party-pretpark in de geest van Ayn Rand, de Russisch-Amerikaanse schijfster in wiens boeken de rijken en de machtigen superhelden zijn wie geen strobreed in de weg gelegd mag worden en de rest van de mensheid uit overtollige parasieten bestaat.

Ryan verklaarde dat hij in de politiek stapte nadat hij Rands boeken had gelezen. “Wat er tegenwoordig aan de gang is in de regering, in de wereld, in Amerika, is dat het is alsof we in een Ayn Rand-roman leven”, zei hij in 2009 aan de website Politico.

De liefde is ondertussen weliswaar een tikje bekoeld, omdat Rand een atheïste was en Ryan een katholiek (hij is overigens tegen alle vormen van abortus, zelfs in geval van verkrachting en incest en steunde maatregelen die in-vitro fertilisatie illegaal zouden maken), maar geheel in het jargon van Rand, die eigenbelang de allerhoogste deugd vond, praat hij nog steeds te pas en te onpas over een wereld die bestaat uit ‘makers’ en ’takers’.

De stuipen op het lijf

Dat Romney daar lui als Norquist en de Tea Party mee aanvuurt, zal wel zijn. Hij moet wel, want tot hij Ryan ridderde, vertrouwden die hem voor geen cent. Verwacht de komende tijd dan ook idolate menigtes overal waar Ryan opduikt. Maar vier jaar geleden bestond dat enthousiasme ook voor Sarah Palin en we weten hoe dat afgelopen is.
Feit is: Amerikanen zijn niet anders dan andere mensen. Ze kankeren graag over hun regering, tot je aan hun pensioenen, hun ziekenkas en de school van hun kinderen begint te morrelen. Een eerste Gallup-peiling geeft dan ook aan dat álle recente running mates sinds Joe Lieberman en Dick Cheney in 2000 – en inclusief Sarah Palin – beter vielen bij de Amerikaanse bevolking.

Best mogelijk, dus, dat Romney met Ryan een manier heeft gevonden om de Amerikaanse kiezers nog meer de stuipen op het lijf te jagen over zijn kandidatuur dan Obama al gedaan had. En gezien de indrukwekkende hoeveelheid vitriool die de voormalige apostel van ‘hope’ en ‘change’ tot nog toe over zijn concurrent uitstortte, kan dat tellen.

Tom Vandyck