Vrije Tribune

Hervormingen secundair onderwijs? Er is geen weg terug

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

Er is nog maar een tip van de sluier gelicht en de behoudsgezinden slaan al de handen in elkaar om in de aanval te gaan. Jammer. Doodjammer.

Voor zij die de moderne onderwijsontwikkeling echt kennen, zij die dag nacht nadenken over het wezen van “onderwijzen” en zien met welke enorme moeilijkheden het onderwijs vandaag te kampen heeft zijn deze hervormingen noodzakelijk. Zij geven de schuld van het gebrek aan motivatie bij de leerlingen (vaak ook bij ouders) , de clash met de nieuwe media en ICT-mogelijkheden, de clash met het multi-mediale denken van de kinderen en jongeren, het totale wegvallen van de verticale ontzagsdimentie niet aan de kinderen en ook niet aan de ouders. Zij weten dat dit verschijnselen zijn van deze moderne tijd waar zij als onderwijsdeskundigen een antwoord moeten op vinden. En dat antwoord ligt m.i. in geen geval in het behoudsgezinde. Dat laatste kan de clashes alleen maar groter maken.

Het oude systeem zelf demotiveert de leerlingen met als gevolg een uitzichtloosheid voor leerkrachten die zelf gedemotiveerd geraken. Vasthouden aan het oude zet ongetwijfeld deur en open voor privéonderwijs en thuisonderwijs (een nieuwe tendens) omdat het gewoon niet meer werkt. Ja ik zeg het volmondig: het ganse onderwijssyeteem dient zichzelf in vraag te stellen en er dringt zich een totale mentaliteitsverandering op bij een bijzonder groot deel van de leerkrachten secundair onderwijs die zweren bij het klassieke (lees oubollige).

Hoog tijd dat ook in de humaniora de weg opent om met de doordachte, vernieuwde onderwijsstijlen en leermethodes die ondertussen hun waarde bewezen hebben te komen tot “echt te leren” dat wil zeggen “competenties verwerven die een leven lang bijblijven en die een echte meerwaarde zijn om later steeds te blijven “leren” en in de werkomgeving je “talenten” te laten openbloeien.

Dat de basisschool niet gericht is op het secundair onderwijs is m.i. niet correct. Dat het ASO nog steeds op te veel plaatsen niet aansluit bij het basisonderwijs is daarentegen een gegeven dat ik elke week ervaar. Vergeten we niet dat het meer dan 15 jaar geduurd heeft alvorens het ASO terdege ingelicht was over de nieuwe eindtermen basisonderwijs die in 1995 uitgekomen zijn. Pas na de druk van minister Vandenbroucke heeft men de eindtermen eerste graad ASO naadloos doen aansluiten bij de eindtermen basisonderwijs.

In het basisonderwijs beweegt heel wat en steeds meer onderwijsmensen implementeren de nieuwe onderwijsmethodes die ik al lang niet meer als alternatief bestempel maar die wel hun wortels hebben bij Freinet, Malaguzzi, Jenaplan … Een klas is daar een groep leerlingen, een gemeenschap van leergierigen die coöperatief samenwerken en op die manier, streng gestuurd door de leerkracht, gezamenlijk leren. Steeds meer grijpt men naar ontwikkelingsgericht werken (het kind leert op zijn maat, zijn tempo, vanuit zijn ontwikkelingszone). Steeds meer wordt met projecten gewerkt (kinderen brengen boeiende projecten aan, brainstormen over wat ze daarover allemaal willen weten en gaan zeer gemotiveerd op zoek naar alles wat ze daaromtrent kunnen vernemen. Taal, W.O., wiskunde, Frans … dat alles wordt aan het project gekoppeld … niet zomaar, maar heel bewust, rekening houdend met de eindtermen en de leerdoelen). Steeds meer basisscholen werken ervaringsgericht. (dwz. Stellen zich voortdurend de vraag hoe de leerlingen het leerproces ervaren). Steeds meer scholen werken met zelfevaluatie, groepsevaluatie om na te gaan of de kinderen de leerstof echt beheersen.

Dat met deze nieuw onderwijssystemen minder zou geleerd worden is m.i. een grove misvatting. Het omgekeerde is waar. Deze manieren van werken brengen wel kennis over (maar dan kennis die blijft hangen en niet in een voorlopig geheugen wordt opgeslagen voor een korte tijd). Maar deze manieren van werken zorgen veel meer nog voor zaken die ontzettend belangrijk zijn: respect voor elkaar in samenwerking met elkaar, zelfredzaamheid door zelfstandig te leren werken vanaf de kleuterklas, kritische evaluatie van zichzelf in plaats van tranen om de punten. Ze ervaren vooral dat het gaat om “leren” en niet om “de beste zijn”, niet om “ik” maar om “wij”, niet om “zo ver mogelijk” maar om “zo breed mogelijk”. Deze kinderen begrijpen waarom ze naar school komen en vooral, ze ervaren hun leerwinst en de leerwinst van de anderen als verrijking.

Dat steeds meer scholen die richting uitgaan – vooral ook door het gegeven dat deze zaken in de opleiding pedagogie (onderwijskunde) en dus ook de opleiding onderwijzer, kleuteronderwijzer als vanzelfsprekend worden ervaren – is een gegeven. In de toekomst zal het die richting uitgaan. En ja, men zal er inderdaad op die manier ook kunnen voor zorgen dat zeer gedreven, competente en intelligente jonge mensen voor dat onderwijs kiezen. Maak er een universitaire studie van met specialisatie onderwijzer, kleuteronderwijzer en het talent zal zich aanbieden. En ja, het is noodzakelijk, want op de nieuwe manier met kinderen werken vraagt heel wat brains, heel wat inzicht, heel wat vaardigheid, creativiteit, zelfredzaamheid, kortom: pedagogisch talent.

Het is voor mij helder als een klontje dat de humaniora de weg van het vernieuwende basisonderwijs moet volgen. En vanuit het basisonderwijs weten we dat deze humane methodes (ja ik noem ze humaner) niet voor niveauverlaging zorgen, integendeel. Zelfs de scholen die bewust kiezen voor inclusie ervaren geen niveauverlaging in de school. Net zoals een gezin geen niveauverlaging ervaart bij de vlugge kinderen omdat er een mentaal zwak zusje deel van uitmaakt. De kinderen van mijn zus lazen fantastische boeken, keken naar hele mooie programma’s, speelden de spelen die ze wilden, maar ze ontwikkelden ondertussen heel wat vaardigheden bij hun zusje met het syndroom van down, en leerden zelf ze op een niet moraliserende manier de rijkdom kennen van het delen van wat je zelf in je hebt. Dat is humaan leren.

De hervorming die Monard voorstelt is een rijkdom. Het zal ons onderwijs de kans bieden echt die nieuwe weg in te slaan en terug te gaan naar de kern van “leren” en zeker van “samen leren”. De voorstellen laten meer dan genoeg ruimte om de zwakke kinderen te begeleiden (trouwens … niets is beter om een sterke leerling die na twee minuten klaar is met zijn oefeningen te motiveren dan hem een zorgende taak te geven). Ze laten meer dan voldoende ruimte voor de sterke leerlingen om zich te ontwikkelen op hun niveau (alleen is dat nu meer dan pure kennis) en het biedt vooral alle kansen om de dualiteit in de maatschappij te torpederen en kinderen te doen inzien dat alle talenten belangrijk zijn, dat alle beroepen waardevol zijn en dat we met z’n allen met deze talenten maar één opdracht hebben: zorgen voor een humanere, verdraagzamere wereld waarin streven naar macht en egoblinkerij uit den boze zijn. Er is nergens bewezen dat dergelijke klasgroepen het niveau naar beneden halen . Neen, vanuit het basisonderwijs weet men dit: Zwakke leerlingen zullen opgetild worden en sterke leerlingen zullen in het coöperatieve een ware motivatie vinden en in het ontwikkelingsgerichte een kans om veel sneller veel meer te leren.

Maar ik herhaal het graag. De inzet op het rekruteren van supertalenten in het basisonderwijs en vooral “zwaar inzetten” op het aanbrengen van de meerwaarde van de hedendaagse onderwijsstijlen en het diepgaand pedagogisch-didactisch opleiden van zij die als vakleerkrachten in de humaniora willen werken is onontbeerlijk.

Misschien moet men gewoon beginnen met daar keihard op in te zetten, wat als automatische gevolg zou hebben dat er anders “school gemaakt” zal worden in de toekomst omdat deze mensen van nature zullen inzien dat een systeem dat gebaseerd is op 2 keer evalueren in het jaar en dan nog tevreden is met het verwerven van 50 % van de aangebrachte competentie in wezen absurd is.

Gelukkig heb ik een garagist die deze normen niet hanteert. Het schenkt me vertrouwen en veiligheid als ik op reis ga. Aan allen die met onderwijs bezig zijn met jonge mensen deze veiligheid en dat vertrouwen te geven.

Hans Schmidt Eredirecteur GBS De Pinte Stichter muziekbasisschool De Wonderfluit

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content