Grote borsten zijn niet de norm

De commotie rond lekkende borstimplantaten legt een botsing tussen natuur en cultuur bloot.

Mannen blijken, volgens een wetenschappelijk uiteraard niet verantwoorde enquête van het onvolprezen radioprogramma Peeters & Pichal, ineens gemiddeld een voorkeur voor kleinere borsten te etaleren. Mogelijk bang geworden voor een lek, als we het zo oneerbiedig mogen uitdrukken, in het licht van de recente commotie rond lekkende borstimplantaten. Een voorbeeld van uit de hand gelopen winstbejag van weinig deontologisch gemotiveerde ondernemers, die duizenden vrouwen met een probleem hebben opgezadeld.

Maar in feite had dat probleem er niet moeten zijn. De natuur zorgt altijd en overal voor variatie, want dat is voordelig, waardoor er vrouwen zijn met een A-cup en vrouwen met een E-cup en zelfs meer. Sommigen zijn daar tevreden mee, anderen niet. De meeste borstcorrecties betreffen een vergroting – een verkleining is een zeldzaamheid. Dat gebeurt in de idee-fixe dat mannen voor grotere borsten zouden vallen.

Een jammerlijke misvatting, want de gemiddelde man valt niet voor grote borsten, wel voor stevige borsten. Stevigheid is een signaal van jeugdigheid, wat garant staat voor een hoge vruchtbaarheid, want meisjes zijn maximaal vruchtbaar als ze vooraan in de twintig zijn. Zo is ook de voorkeur voor blond een signaal van jeugdigheid, want haren worden donkerder met het ouder worden. (De hardnekkige link tussen blond en dom kan teruggevoerd worden tot het gegeven dat jongeren zelden slimmer zijn dan rijpere mensen.)

Er is geen enkel verband gevonden tussen de grootte van de borsten en de melkproductie, dus dat kan geen argument zijn. Het is natuurlijk niet uitgesloten dat een borstprothese een grote borst wat steviger maakt, wat biologisch nuttig zou kunnen zijn, maar daar gaat het zelden om – het gaat meestal om een vergroting. Een ingreep die eventueel te begrijpen zou zijn vanuit het standpunt van jonge vrouwen met een A-cup, als ze zouden vinden dat ze daardoor te weinig vrouwelijkheid etaleren. Maar dat betreft dan puur een kwestie van psychologisch welzijn, en niet van de juiste seksuele signalen sturen.

Biologen discussiëren al lang over de vraag waarom mensenvrouwen permanent geprononceerde borsten hebben, terwijl dat bij andere apen nooit het geval is. De verklaring schuilt mogelijk – want zeker zullen we dat nooit weten, er kan niet mee geëxperimenteerd worden – in een dubbel verhaal van mens worden. Enerzijds zijn wij de vooruitstekende snuit van de meeste andere apen kwijtgespeeld, waardoor een baby dreigde te stikken als hij te sterk tegen een te kleine borst zou worden aangedrukt. Een geprononceerde borst laat toe dat baby’s neusje vrijblijft bij het zogen. Anderzijds hebben vrouwen in de loop van onze prehistorie hun vruchtbare periode verborgen, onder meer om te vermijden dat ze door te veel hitsige mannen tegelijk werden lastiggevallen, waardoor het een voordeel werd om de omvang van de borsten minder opvallend te laten veranderen in functie van het al dan niet zwanger zijn.

De fascinatie voor grote borsten kan gezien worden als een cultureel geïnspireerd voorbeeld van wat de biologie ‘runaway seksuele selectie’ zou noemen: het te ver doorevolueren van een aanvankelijk nuttige biologische parameter, waardoor het uit de hand loopt. Hier is het grotendeels een gevolg van de focus van de media op duidelijk zichtbare borsten. Vrouwenborsten zijn alvast in onze cultuur een sterk seksueel signaal geworden, en dikwijls opvallender dan andere seksuele signalen die een vrouw zou kunnen sturen (hoewel wetenschappers geen enkel verband vinden tussen, bijvoorbeeld, het systematisch gedecolleteerd zijn van een vrouw en haar benaderbaarheid).

De popularisering van plastische chirurgie heeft er wel voor gezorgd dat het steeds moeilijker wordt de biologische signaalfuncties van een lichaam te doorgronden, net als kosmetica overigens, die de natuurlijke aspecten van okselgeuren en lippendoorbloeding en de blos op de wangen doorkruisen. Gelukkig is onze cultuur zo sterk geëvolueerd dat wij de meest vernuftige kunstgrepen kunnen uithalen om een eventuele onvruchtbaarheid te omzeilen.

Een interessante vraag die zich in deze context opdringt, is of de overheid moet ingrijpen in het terugbetalen van de kosten van het vervangen van lekkende prothesen die puur voor het esthetische waren geplaatst (en niet als correctie na een borstkankeroperatie). Minister van Volksgezondheid Laurette Onkelinx (PS) liet zich al in die richting uit. Het is dezelfde problematiek die aan bod kwam in de discussies over roken: of de maatschappij moet opdraaien voor de behandeling van de longkankers van mensen die obstinaat weigeren om te stoppen met roken.

Dirk Draulans