Grieks tranendal

De Griekse regering van George Papandreou kreeg vorige week het vertrouwen. Zo dadelijk komt deze regering aandragen met een indrukwekkend programma van besparingen en belastingverhogingen, met een stevige kwak privatiseringen er nog achteraan.

De Griekse regering van George Papandreou kreeg vorige week het vertrouwen. Zo dadelijk komt deze regering aandragen met een indrukwekkend programma van besparingen en belastingverhogingen, met een stevige kwak privatiseringen er nog achteraan. In eerste instantie krijgt het land dan de 12 miljard euro die dringend nodig is om de openstaande facturen te kunnen betalen. Vervolgens vloeien er nog tientallen miljarden vanwege Europa en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) naar Athene, en komt er een substantiële herschikking van de Griekse schuldenberg met zelfs gedeeltelijke kwijtschelding. Klaar is Kees. Griekenland weer te been en de euro definitief gered. Te mooi om waar te zijn? Inderdaad, zo zal het níét lopen. En wel hierom.

Griekenland zit in een diepe recessie. De besparingen en de belastingverhogingen zullen de Griekse economie op de korte termijn nog verder de nek omwringen, omdat de binnenlandse vraag fors afgeremd wordt. Negatieve verwachtingen van zowel consumenten als producenten wegen ook zwaar op de investeringen. De werkloosheid zal verder escaleren, net als het begrotingstekort. De nu al torenhoge overheidsschuld schiet verder de hoogte in. Dit is catch 22: hoe harder men saneert, hoe erger het allemaal wordt.

De binnenlandse vraag die als gevolg van de onvermijdelijke sanering toegeknepen wordt, zou minstens gedeeltelijk gecompenseerd moeten raken door een toename van de buitenlandse vraag. Met andere woorden: verhoogde export zou de economie moeten aanzwengelen en de negatieve verwachtingspatronen doorbreken. Maar ook op dat vlak zit Griekenland met een huizenhoog probleem. Vooral als gevolg van het beleid dat werd gevoerd in de jaren dat iedereen dacht dat de bomen tot ver in felblauwe Griekse lucht zouden groeien, zit Griekenland nu opgescheept met een binnenlands kostenpeil dat minstens 20 procent te hoog is om over een minimum aan internationaal concurrentievermogen te kunnen beschikken.

Dat zwaar gehavende internationale concurrentievermogen herstellen kan op twee manieren. De eerste manier noemen we de interne devaluatie: een keihard beleid van kostenvermindering. Op de eerste plaats komen dan de lonen, die nominaal minstens 10 procent naar beneden moeten. Het valt zeer te betwijfelen of het Griekse maatschappelijke bestel daar vandaag toe in staat is. Een redelijke verwachting is dat de betogingen en de burgerlijke ongehoorzaamheid alleen maar frequenter en gewelddadiger zullen worden. Maar zelfs indien die interne devaluatie toch zou lukken, dan zal daardoor in eerste instantie de recessie opnieuw eerst veel erger worden voordat het weer beter gaat.

Rest dan de tweede manier om tot competitiviteitsherstel te komen: de echte devaluatie van de munt, die het herstel van het internationale concurrentievermogen als het ware in één handomdraai realiseert. Maar dat betekent wel dat Griekenland uit de euro zal moeten stappen. Dat is op alle vlakken een erg moeilijk en pijnlijk proces, waar ook zware kosten aan verbonden zijn. Griekenland heeft geen goede opties meer, maar de uitstap uit de euro lijkt de minst slechte.

En de schuldherschikking met schuldkwijtschelding dan? Zal die dan niets opleveren? Jawel, maar veel te weinig. Er moet al een draconische herschikking komen opdat die via verminderde interestlasten voor de Griekenland een vierde van het bestaande begrotingstekort zou wegwerken. De saneringsinspanning zou zo iets minder draconisch uitvallen dan wat nu moet, maar ten gronde zal de negatieve spiraal onverminderd doorgaan. En aan de totaal kaduke Griekse internationale concurrentiepositie verandert een schuldherschikking/kwijtschelding helemaal niets.

Johan Van Overtveldt (hoofdredacteur Trends)