Griekenland: de vergeten verkiezingen

Een uitputtende présidentielle in Frankrijk, blijvende problemen voor Spanje en de Europese banken, en dan is er ook nog altijd Griekenland. Het blijft pompen of verzuipen in de eurozone.

Het megadebat van gisterenavond tussen François Hollande en Nicolas Sarkozy bracht weinig nieuws. Om het met de woorden van collega Rik Van Cauwelaert te zeggen: “Lood om oud ijzer”. Het gedoe rond de Franse presidentsverkiezingen doet bijna vergeten dat er zondag nog twee andere belangrijke verkiezingen plaatsvinden. In Italië zullen gemeenteraadsverkiezingen belangrijke indicaties geven hoever het populaire mandaat van technocratisch premier Mario Monti nog reikt. In Griekenland zit er een parlementaire stemronde aan te komen die verstrekkende gevolgen zal hebben voor de democratie in het land en voor de Europese toekomst.

Aan de (minimale) upgrade van Griekenland door het ratingbureau Standard & Poor’s kleeft een cynisch kantje. Met een economie die steil bergaf blijft gaat (eind dit jaar zal de Griekse economie gecumuleerd met 20% gekrompen zijn, als tenminste de krimp dit jaar niet veel scherper wordt dan de 5% die nu voorspeld wordt), met werkloosheid die alsmaar stijgt (officieel 19%, in de realiteit minstens het dubbele) en met een begrotings- en schuldsituatie die, ondanks een tweede hulppakket, minder dan ooit onder controle lijkt, kan men bezwaarlijk van een kentering in het sociaal-economische lot van het land gewagen. Zowat de enige zinvolle interpretatie die men aan de actie van S & P’s kan geven, luidt dat het naar de Griekse bevolking toe een seintje zou moeten zijn om aan te geven dat de twee regerende partijen (de conservatieven en de socialistische PASOK) in het kader van de regering van technocraat Lucas Papademos toch wel goed bezig zijn en dus zondag de steun van de kiezer verdienen.

De twee traditionele Griekse partijen kunnen een dergelijk steuntje best gebruiken. Volgens de allerlaatste peilingen zouden de conservatieven 25% van de stemmen halen en PASOK 13%. Het Grieks electoraal systeem maakt dat ze samen minstens 42% van de stemmen moeten halen om qua zetels in het parlement aan een nipte meerderheid te komen. Heel belangrijk in deze context is of partijen als DIMAR (gematigd links) en de liberalen de 3%-kiesdrempel halen. Voor DIMAR lijkt dat haalbaar, voor de liberalen veel moeilijker. Wat de formatie van een centrum-coalitie verder niet vergemakkelijkt, is de houding van Antonis Samaras. De conservatieve voorman wil absoluut premier worden.

Het kleine speelveld voor de centrum-partijen heeft natuurlijk alles te maken met de forse opkomst van extremistische partijen. Dit fenomeen heeft op zijn beurt alles te maken met de enorme afkeer die bij veel Grieken ontstaan is ten aanzien van de traditionele partijen die zij verantwoordelijk achten voor de dramatische toestand waarin het land verzeild is geraakt. Extreem links staat in de prognoses op 22 à 25% en extreem rechts op 16 à 19%. Dus als het democratisch gezien een beetje tegenzit, halen de extremistische partijen samen méér stemmen als de conservatieven en PASOK samen. En extreem, zowel links als rechts, in Griekenland is echt extreem: een flink stuk van extreem links is openlijk stalinistisch en bij een belangrijke fractie van extreem rechts is de nazigroet standaard.

Het geheel van extreme partijen wijst de deals gemaakt in het kader van de twee hulppakketten met de troika (EU, IMF, ECB) af. De meesten onder hen willen Griekenland uit de eurozone en zelfs uit de Europese Unie. Socialistisch voorman en gewezen minister van Financiën Evangelos Venizelos stelde enkele dagen terug dat de optie van een exit uit de eurozone minstens bespreekbaar moet zijn. Voor Venizelos en zijn entourage is dit een 180°-bocht. De meningen zijn verdeeld of deze ommezwaai nu te maken heeft met pogingen om stemmen bij de extremisten weg te halen dan wel of dat de man tot het inzicht gekomen is dat Griekenland met het huidige beleid in een compleet uitzichtloze situatie is aanbeland. Allicht met beide.

Hoe moet het dan verder na de stembusgang van zondag? Als de centrumpartijen geen minimaal stabiele regering op de been krijgen — en daarvoor zou 160 op de 300 zetels een minimum zijn – dan komen er allicht heel snel nieuwe verkiezingen. De hamvraag is dan of de extremisering van de Griekse politiek zich dan verder doorzet of niet. Niemand lijkt te weten wat er beide verdere toename van de kracht van de extreme partijen moet gaan gebeuren. Of wil niemand dat luidop zeggen?

Johan Van Overtveldt