'Zolang de langetermijnrisico's niet gekend zijn, is ons compromis à la Belge over de e-sigaret niet zo slecht'

Suzanne Gabriels, expert tabakspreventie bij de Stichting tegen Kanker, hekelt de bangmakerij rond de e-sigaret. Maar ‘een versoepeling van de wetgeving voor de e-sigaret is een valkuil waar de tabaksindustrie van zal profiteren’.

De Belgische wetgeving over de e-sigaret is zeer streng, zelfs een van de strengste van alle lidstaten van de Europese Unie (EU). Op de taksen na, worden alle regels die van toepassing zijn op de gewone sigaret ook toegepast op de e-sigaret.

Je mag geen e-sigaretten verkopen aan jongeren onder de 16 jaar. De promotie, reclame of sponsoring wordt beperkt. Daarnaast moet de verpakking veilig zijn voor kinderen en een gezondheidswaarschuwing bevatten. Er zijn ook regels voor de concentraties aan nicotine, rapportering, gebruik (je mag niet dampen in openbare ruimtes) en verkoop (je mag niet verkopen via het internet).

Zolang de langetermijnrisico’s niet gekend zijn, is ons compromis à la Belge over de e-sigaret niet zo slecht

Onze dampwinkels moeten zich dus aan heel wat regels houden. Goed gezien van onze overheid, want met het beleid rond e-sigaretten beïnvloed je de marketing en de redenen voor gebruik. Als je bijvoorbeeld dampen verbiedt op openbare plaatsen, voorkom je dat de e-sigaret op deze locaties als vervanger van de klassieke sigaret wordt gebruikt. Dat stoot vapers vaak tegen de borst. ‘Zo’n beleid verhindert schadebeperking!’ roepen ze dan meteen. En toch zijn we bij Stichting tegen Kanker voorstander van deze strenge regelgeving op e-sigaretten. Waarom?

Hoe gaan andere landen om met de e-sigaret?

Wereldwijd is de verkoop van alle soorten e-sigaretten in 27 landen verboden. In zesendertig landen, waaronder België, is de verkoop van e-sigaretten toegestaan onder duidelijke voorwaarden. Er is véél variatie in de wijze waarop landen e-sigaretten classificeren:

als tabaksproducten (of imitatie / afgeleide / vervangende producten), als medicinale / farmaceutische producten, als consumentenproducten,als e-sigaretten of elektronische nicotineleveringssystemen (ENDS), als vergif.

Drie landen, waaronder Australië, reguleren nicotine als vergif of een gevaarlijke stof.

E-sigaretten leveren minder kankerverwekkende stoffen op dan klassieke sigaretten, daarover is iedereen het eens, maar onschadelijk zijn ze niet. Niet wat betreft het risico op kanker, het risico op cardiovasculaire ziektes en op andere longaandoeningen. Deze laatste twee doden trouwens meer rokers dan kanker.

In Engeland hebben invloedrijke gezondheidsorganisaties verklaard dat e-sigaretten 95 procent veiliger zijn dan klassieke sigaretten; maar nadien publiceerde BMJ, hét medisch tijdschrift bij uitstek, een onderzoeksrapport dat hierbij vragen oproept. Niet in het minst door mogelijke banden met de tabaksindustrie.

Volgens de Amerikaanse professor Stanton Glantz loop je bij het roken van een e-sigaret, de helft van de langetermijnrisico’s van een gewone sigaret. Het risico is dus niet 95, maar 50 procent lager.

Diezelfde professor stelde ook vast dat er een lagere kans is op stoppen met roken bij mensen die e-sigaretten gebruikten of hadden gebruikt, in vergelijking met diegenen die geen e-sigaretten hadden gebruikt. Zijn conclusie is dat het gebruik van e-sigaretten gepaard gaat met een verminderde stopzetting van roken. Geen optimistische kijk dus vanuit de Verenigde Staten, waar momenteel lustig reclame mag gemaakt voor de e-sigaret en er veel gedampt wordt op openbare plaatsen.

Engeland omarmt de e-sigaret

Andere landen, zoals het Engeland, omarmen de e-sigaret. Daar beschouwen onderzoekers en beleidsmakers e-sigaretten als een ‘verstorende’ technologie waarmee je de gevestigde sigarettenmerken kan beconcurreren. Professor West van het University College London noemde e-sigaretten ooit “‘ nicotinevervangers in een modern kleedje’. Meer informatie over deze zienswijze, in de vorm van FAQ’s beantwoord door de Britse dokter Mc Ewen, zijn te vinden op de site van Cancer Research UK .

In Engeland stelt men vast dat sinds 2011 de succesratio van het stoppen met roken gestegen is. Bovendien blijft het gebruik van e-sigaretten door nooit-rokers daar zeer zeldzaam, terwijl het langdurig gebruik van e-sigaretten bij ex-rokers lijkt toe te nemen.

De kern van de problematiek werd heel goed verwoord in het Britse parlement: ‘Hoe kunnen we de voordelen nauwkeurig in de verf zetten voor mensen die er baat bij kunnen hebben, zonder het aantrekkelijk te maken voor mensen die niet roken? Het is een uitdaging om dat evenwicht te vinden.’ De Britse minister van Volksgezondheid wil een onderscheid maken tussen e-sigaretbedrijven die eigendom zijn van de tabaksindustrie en andere. Want de grote tabaksmultinationals zijn de markt voor e-sigaretten ingestapt en kopen onafhankelijke spelers op.

Hoe moet het nu in de klinische praktijk?

In de media komt de e-sigaret veel ter sprake, maar is dat ook het geval in het dokterskabinet? Stichting tegen Kanker geeft volgend advies voor rokende patiënten:

Het beste is niet (beginnen) roken.

Het tweede beste is stoppen met roken via de klassieke evidence based hulpmethodes.

Het derde beste is stoppen met roken via de e-sigaret. Bij de e-sigaret kun je geleidelijk aan de nicotine dosis afbouwen, dit in tegenstelling tot heat-not-burn producten zoals IQOS.

Het vierde beste is levenslang dampen zonder nog een sigaret aan te raken.

Het slechtste wat een roker kan doen, is blijven roken.

Met dit simpel lijstje in het hoofd, kunnen praktiserend artsen wegblijven van overdreven bangmakerij voor de e-sigaret, ook al zijn er op bevolkingsniveau vraagtekens te plaatsen bij de evolutie rond de e-sigaret.

Laten we onze wetgeving vooral streng houden! Een versoepeling van de wetgeving voor de e-sigaret is een valkuil, want de nieuwe Heat-not-Burn-producten van de tabaksindustrie zullen daarvan profiteren. Zolang de risico’s op lange termijn niet gekend zijn, is ons compromis à la Belge over de e-sigaret nog niet zo slecht, behalve op één punt.

België is één van de laatste EU landen waar de verkoop van sigaretten en e-sigaretten is toegestaan aan +16-jarigen. Misschien moeten we die leeftijdsgrens optrekken van 16 naar 24 jaar? Dat is de nieuwe leeftijdsgrens voor volwassenheid die een Australische wetenschapper vorige week suggereerde, en de leeftijd waarop de hersenen pas volgroeid zijn. Mijn dochters van 23 en 25 zullen hier niet mee kunnen lachen.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier