WHO: ‘Drink geen erg hete dranken’

Jarenlang heeft een afdeling van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO koffie als potentieel kankerverwekkend beoordeeld. Maar nu matigt ze die stelling: een risico op kanker kan niet gestaafd worden. Maar de consumptie van erg hete dranken wordt door de organisatie afgeraden.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) ziet geen bewijs voor een verhoogd risico op kanker door koffiedrinken. Er bestaan zelfs aanwijzingen dat de drank het gevaar op twee soorten tumoren laat dalen. Dat schrijft het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC) in haar woensdag voorgesteld rapport in Lyon. Daarin staat dat het genot van erg hete dranken waarschijnlijk het gevaar op slokdarmkanker verhoogt. Dat geldt vermoedelijk voor temperaturen boven de 65 graden Celsius, zei IARC-epidemiologe Dana Loomis. In Europa is de consumptie van dergelijke hete dranken echter niet gebruikelijk. Twee onafhankelijke experten noemden de inschaling als plausibel.

Een werkgroep bestudeerde daartoe de bestaande vakliterauur. Volgens Loomis namen allleen al voor koffie 23 experten rond de 500 voedingsproeven met mensen en dieren en de resultaten van labexperimenten onder de loep.

De IARC had koffie in 1991 als mogelijk kankerverwekkend ingeschaald. Aan de basis hiervan lagen onderzoeken, die een verband legden tussen koffiedrinken en blaaskanker. Maar die hielden er niet voldoende rekening mee dat mensen die veel koffie drinken, ook rookten, gaf het agentschap nu toe. Tabaksgebruik verhoogt het risico op blaaskanker aanzienlijk.

Het nieuwe rapport verwijst naar een veelheid van onderzoeken die geen verband zien tussen koffie en tumoren in de borst, prostaat en pancreas. Voor meer dan 20 andere gangbare tumoren -bijvoorbeeld in de longen of de maag- kan geen uitsluitsel gegeven worden. Maar er zijn wel aanwijzingen dat koffie het risico op tumoren in de lever en baarmoeder laat dalen. Over de verschillende soorten koffie en de bereiding ervan liet de IARC zich niet uit.

Extreem heet

De inschaling betekent niet dat koffiedrinken veilig is, maar enkel dat de bestaande gegevens geen conclusie toestaan.

Het agentschap taxeerde ook matethee, een aftreksel van de jonge blaadjes en knoppen van de in Zuid-Amerika voorkomende mateplant, die sinds 1991 ook als vermoedelijk kankerverwekkend geldt. De evaluatie van nieuwe onderzoeken bracht echter aan het licht dat een accumulatie van slokdarmkanker in delen van Zuid-Amerika niet geheel te wijten is aan matethee, maar wel dat de drank meestal extreem heet gedronken wordt. Ook in andere delen van de wereld, waar mensen thee zeer heet drinken, meer bepaald in Centraal- en Oost-Azië en in Oost-Afrika, ontwikkelen opvallend veel mensen tumoren in de slokdarm.

Wereldwijd is dit de op zeven na vaakst voorkomende vorm van kanker. “Het hangt niet zozeer van de drank af, maar wel van de temperatuur”, zei Loomis. Bij dierproeven steeg ook de kans op tumoren in de slokdarm bij water vanaf een temperatuur van 65 graden Celsius. Daarom vermoedt het agentschap dat het verbruik van zeer hete dranken kankerverwekkend is.

Alcohol en roken

Andere risicofactoren voor slokdarmkanker zijn alcolholverbruik en roken. Het mechanisme van carcinogese, het ontstaan van kankergezwellen, is echter niet opgehelderd, benadrukt het agentschap. Maar vermoedelijk veroorzaakt de hitte celschade, waardoor later kanker kan optreden.

In Europa worden warme dranken niet zo heet gedronken, zei Loomis. Thee wordt gedronken aan een temperatuur van rond de 60 graden, koffie zelfs niet eens zo warm.

“Hete dranken kunnen leiden tot verwondingen en beschadigingen van de slokdarm en daarmee het risico op kanker verhogen”, zei Gunter Kuhnle van de Britse universiteit Reading, die niet aan het rapport meewerkte. Rudolf Kaaks van het Duitse Centrum voor Kankeronderzoek (DKFZ) in Heidelberg voegde eraan toe: “Verbrandingen door hete dranken kunnen achteraf ontstekingsachtige reacties veroorzaken”. Die kunnen bijvoorbeeld DNA beschadigen of de apoptose, de geprogrammeerde celdood, verhinderen. “Die inschatting zou ik volgen”, zei Kaaks. “Het onderzoeksproces van de IARC is zeer uitgebreid”.

Enkele beoordelingen van de IARC over het risico op kanker door bepaalde stoffen zorgde vorig jaar voor heel wat beroering: het agentschap had verwerkt vlees als kankerverwerkend genoemd en de onkruidverdelger glyfosaat als waarschijnlijk kankerverwekkend. (Belga/TE)