Filip Meysman wil dat alle Antwerpenaren gezonde lucht krijgen.
Filip Meysman (professor milieuchemie VUB, project-
leider van CurieuzeNeuzen): CurieuzeNeuzen was een mooi staaltje van citizen science. Door 2000 meetpakketten uit te delen aan Antwerpse vrijwilligers zijn we erin geslaagd de luchtkwaliteit van straat tot straat in kaart te brengen. Zo’n gedetailleerd experiment is hoogst uniek: het is de allereerste keer dat dit op stadsniveau is gebeurd. We ontdekten onder meer belangrijke street canyons – smalle straten waar de vervuiling blijft hangen – die eerder onder de radar bleven.
Voor alle duidelijkheid: Antwerpen heeft niet dé slechtste lucht van Europa zoals hier en daar te lezen viel. De stad bengelt wel achteraan in het peloton, maar Londen en Turijn bijvoorbeeld doen het aanzienlijk slechter. Onder druk van Europa is de luchtkwaliteit al sterk verbeterd. Vijftien jaar geleden lagen de waarden voor nagenoeg de hele stad boven de EU-norm voor stikstofdioxide (NO2) van 40 microgram. Vandaag ligt het gemiddelde rond de norm. Misschien lijkt het nu alsof we er bijna zijn, maar uit onze metingen blijkt dat zo’n 45 procent van de stadsbewoners nog steeds ongezonde lucht moeten inademen. En het is niet de gemiddelde Antwerpenaar die recht heeft op gezonde lucht, maar élke Antwerpenaar.
Is het overschrijden van die norm ongezond?
Meysman: Steeds meer onderzoeken leggen een duidelijke link tussen luchtkwaliteit en gezondheid. Uit recent onderzoek blijkt dat meer mensen een astmapuffer kopen tijdens en na een periode van smog. Het mooie aan ons project was dat het zeer sensibiliserend werkte: deelnemers gingen zich achteraf informeren. Enquêtes wezen bovendien uit dat ze positiever werden over fietskoeriers in de stad of de lage emissiezone (LEZ), waarbij oude diesels uit de stad geweerd worden. Citizen science is veel effectiever dan een grootschalige informatiecampagne.
Wat mogen we verwachten van de LEZ?
Meysman: Waarom scoort de ene straat slechter dan de andere? CurieuzeNeuzen wijst twee duidelijke oorzaken aan. Er is de verkeers-intensiteit in de straat en de afstand tot de Ring en de Singel. De invloed van dat laatste wordt nog vaak onderschat. De LEZ zorgt voor minder uitstoot in de straten, terwijl een initiatief zoals Ringland de vervuiling van de Ring en de Singel zal verminderen.
Toont Antwerpen wel voldoende ambitie?
Meysman: Andere steden doen het aanzienlijk beter. Kopenhagen wil tegen 2025 CO2-neutraal zijn. Dat lijkt onhaalbaar, maar zo’n scherpe doelstelling trekt een hele dynamiek rond duurzaam vervoer en energie op gang. Het beleid focust sterk op de huidige norm van 40 microgram, maar ook Europa zit niet stil: de norm zal meer dan waarschijnlijk aangescherpt worden. We moeten dus nu al hoger mikken, willen we niet achter de feiten aanlopen.
Tekst KRISTOF DALLE
‘Citizen science is veel effectiever dan een grootschalige informatiecampagne.’
