Sport en oogletsels: ‘Een squashballetje past perfect in de oogkas’

© istock

Het risico voor sporters op oogletsels is veeleer klein, maar de gevolgen kunnen groot zijn. Daarom ga je met een oogletsel het best naar een oogarts, ook als het er niet zo erg uitziet.

‘Ongeveer 1 op de 20 consultaties bij een oogarts gebeurt vanwege een kwetsuur. Veel daarvan worden opgelopen tijdens het beoefenen van een sport. Denk dus niet dat het jou niet zal overkomen.’ Aan het woord is Jan Van Looveren, oogarts aan het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA). Elke dag biedt hij er enkele sporters eerste zorgen aan. Vaak zijn het oppervlakkige wonden die spontaan genezen zonder restletsels. Maar dat is zeker niet altijd het geval.

De meest voorkomende letsels zijn volgens Van Looveren schaafwonden van het hoornvlies (corneale erosies). ‘Wie het ooit heeft meegemaakt, weet dat ze gruwelijk veel pijn doen. Je krijgt je oog nauwelijks open, je hebt de indruk dat er een stevig vuiltje op je oog zit, je traant overvloedig en bent extreem gevoelig voor licht. De erosies zijn zo pijnlijk omdat het hoornvlies een van de dichtst bezenuwde stukjes van het lichaam is. Gelukkig verdwijnt de ellende ook weer snel. Doorgaans sluit de wonde zich in 2 of 3 dagen tijd, zonder verdere consequenties. Meestal is de boosdoener een vinger van een tegenstrever, bijvoorbeeld omdat die naast de bal grijpt.’

Aan grotere hoornvliesletsels houden mensen soms meer last over, bijvoorbeeld bij het ontwaken in de ochtend, als de oogleden wat vastgekleefd zijn op de oogbol. Dat komt doordat het nieuwe hoornvlieslaagje na de genezing vaak wat minder stevig vastzit op de eronder liggende laag en makkelijk iets verschuift, wat de pijnscheuten veroorzaakt. Wie dat geregeld overkomt, leert meestal de ogen wat voorzichtiger te openen, maar je kunt de oogleden ook eerst wat masseren of de avond tevoren smerende oogdruppels aanbrengen.

Klein gevaarlijk spul

Paardrijden is een gevaarlijke sport. Dat wordt onderschat

Jan Van Looveren, oogarts UZA

Algemeen geldt: hoe zwaarder de impact op de oogbol, hoe groter het risico op schade. Aan veel slagen houd je niet meer dan een blauw oog over, omdat onze ogen goed afgeschermd zitten achter een ring van bot. Bij zware botsingen kan die het begeven en kunnen oog-spieren en andere weefsels gekneld raken. Van Looveren ziet het geregeld bij vechtsporten, maar ook bij paardensport na een val of een trap van een paard. ‘Paardrijden is een gevaarlijke sport. Dat wordt onderschat’, fronst hij.

Bij balsporten hangen de ernst en de aard van het letsel vooral af van de grootte van de bal en de kracht van de impact. Hoe kleiner de bal, hoe groter de schade. Een voetbal of basketbal zijn voor het oog minder gevaarlijk dan een squashballetje of badmintonpluimpje. Die kleine projectielen passen perfect in de oogholte en kunnen hoge snelheden bereiken.

‘Als de balletjes het oog indeuken, kan er van alles gebeuren’, zegt Van Looveren. ‘Zoals een bloedvaatje dat scheurt. Dat lijkt onschuldig, maar is het niet. Het bloed vormt geen probleem, dat verdwijnt wel na enige tijd, maar de bloeding valt pas stil wanneer de druk in het oog hoog oploopt, wat blijvende schade aan de oogzenuw kan veroorzaken. Soms scheurt een deel van het regenboogvlies af. De pupil is dan niet langer mooi rond, wat het zicht kan verstoren en tot blijvende lichtgevoeligheid kan leiden. Soms wordt de lens getroffen en raakt de delicate schikking van de kristalvormige vezeltjes verstoord, wat resulteert in een vorm van cataract. Soms scheurt het zakje dat om de lens zit en gaan de eiwitten in de lens zeer snel vertroebelen, zodat ze niet langer kristalhelder is, maar meer melkachtig wordt en het zicht afneemt. Gelukkig kunnen we troebele lenzen tegenwoordig makkelijk vervangen door kunstlenzen.’

Weerstand

De ergste problemen doen zich voor als het netvlies of de oogzenuw beschadigd raakt. Je kunt een zware slag op het oog vergelijken met wat er gebeurt bij een hersenschudding: het bots- en weerbotseffect. Het glasvocht, een soort gel in de oogholte achter de lens, wordt bij de slag tegen de achterzijde van het oog gedrukt, maar veert onmiddellijk weer naar voren en oefent daarbij een zuigend effect uit op het netvlies en de oogzenuw. Het netvlies kan scheuren en vervolgens loskomen.

Het is zo gek. Je ziet wat er gebeurt, je weet dat zonder bril spelen gevaarlijk is en tóch doen mensen het. Daarom moeten we die boodschap blijven uitdragen: bescherm je ogen, koop een sportbril.

‘Gevaarlijk, want een netvlies is als nat behang’, vertelt Van Looveren. ‘Een scheurtje is niet erg, zolang het tegen de wand hangt. Maar als het loskomt, is het zeer fragiel.’ De terugslag kan ook de oogzenuw uitrekken en afscheuren. Al die letsels kunnen tot blijvend gezichtsverlies en blindheid leiden. ‘De oplossing voor al dat onheil is eenvoudig’, schetst Van Looveren. ‘Koop een degelijke sportbril. Je vindt ze bij elke opticien. Sommige ziekenfondsen komen tussenbeide bij de aanschaf van een sportbril, maar alleen op voorschrift van een oogarts. Reken niet op je gewone bril, want de lenzen kunnen versplinteren en die splinters kunnen in het oog dringen, wat de zaak alleen maar verergert. De lenzen van sportbrillen bestaan uit een hard materiaal dat niet versplintert. De openingen van de sportbrillen zijn in principe ook zo klein dat er geen bal doorheen kan.’

Van Looveren stelt vast dat de weerstand tegen sportbrillen groot is, ook in zijn eigen omgeving. ‘Ik squash met vrienden. Even geleden kreeg een van hen een bal tegen het oog, met een bloeding tot gevolg. Sindsdien draagt hij een squashbril. Ik intussen ook, maar de rest van de groep nog altijd niet. Dat is zo gek. Je ziet wat er gebeurt, je weet dat zonder bril spelen gevaarlijk is en tóch doen mensen het. Daarom moeten we die boodschap blijven uitdragen: bescherm je ogen, koop een sportbril.’

Sport en oogletsels: 'Een squashballetje past perfect in de oogkas'
© © i-mask

‘Schaf jezelf geen goedkoop spul aan waar altijd iets aan schort’, gaat Van Looveren verder. ‘Aan 10 slechte sportbrillen van 1 euro thuis in een doos heb je niets. Alleen de bril die op je neus zit, telt. Koop daarom een stevig exemplaar dat comfortabel op je neus zit zodat je het met plezier draagt.’

Wie squash speelt en een goede bril zoekt, kan terecht op de website van de World Squash Federation. Zij plaatst geregeld een nieuwe lijst van goedgekeurde merken en brillen.

Zwevende puntjes

Lichtflitsen en zwevende puntjes in het gezichtsveld doen geen pijn maar kunnen wel op een gescheurd en loskomend netvlies wijzen. Als je ermee blijft rondlopen, kun je blijvende gezichtsschade oplopen en neemt het risico op blindheid toe.

Veel oogletsels zijn zo pijnlijk of alarmerend dat je niet liever dan zo snel mogelijk bij de oogarts op de stoel wil zitten. Schaafwonden op het hoornvlies, bijvoorbeeld, maar ook een loskomend netvlies, waarbij het lijkt alsof er een zwart gordijn over je gezichtsveld glijdt.

Volgens Van Looveren hoeft een letsel niet altijd pijnlijk te zijn om toch een gevaar voor het oog in te houden. Lichtflitsen en zwevende puntjes in het gezichtsveld doen geen pijn maar kunnen wel op een gescheurd en loskomend netvlies wijzen. Als je ermee blijft rondlopen, kun je blijvende gezichtsschade oplopen en neemt het risico op blindheid toe. Ga daarom na elk trauma het best even naar een oogarts. Denk niet dat het spontaan wel zal verbeteren, want eens je merkt dat het toch ernstig is, ben je soms al te laat.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content