Waarom lopen spechten geen hersenschuddingen op? Het blijft fascineren, maar het is twijfelachtig of ze ons helpen om betere helmen te ontwerpen.
Spechten hakken met een snelheid van ongeveer 25 kilometer per uur in op hout. Niet veel, denk je misschien, maar hen nadoen, is niet aangeraden. De deceleratiekrachten van 1.000 G en meer zijn meer dan je hersenen kunnen verdragen.
Straalvliegtuigpiloten gaan al onderuit bij een 15 G. Klein bier dus vergeleken met de spechten. Versnellingskrachten van 50 G of meer worden voor mensen als dodelijk beschouwd, al hebben sommige mensen wel eens ultrakorte G krachten van 100 tijdens een ongeval overleefd.
Bovendien hakken spechten er hele dagen op los. Een roffel telt 10 tot 20 slagen en een totaal van 8.000 tot 12.000 slagen per dag is voor een specht geen uitzonderlijke prestatie. En toch vliegt hij ongedeerd van boom naar boom.
Geen wonder dat veel mensen de specht zien als een ideaal model om nieuwe oplossingen te vinden voor hersenletsels die met 15 procent een van de belangrijkste doodsoorzaken wereldwijd zijn.
Sponsachtig bot
Chinese onderzoekers filmden enkele spechten met supersnelle videocamera’s en scanden de koppen van de vogels om zich te krijgen op hun botstructuur. Hun onderzoek werd gepubliceerd in het online wetenschappelijk magazine, PLoS ONE.
Het bot van de spechtenkoppen is op een aantal plaatsen vrij sponsachtig van opbouw, zo blijkt en de onderzoekers vermoeden dat die structuur de impact van de slagen helpt opvangen. Een andere vaststelling was het verschil in lengte tussen de onder- en bovensnavel.
De onderzoekers merkten op dat deze nieuwe kennis in de toekomst hersenletsels bij mensen kan voorkomen. Maar dat lijkt wat overdreven optimistisch. Per slot van rekening berusten helmen op hetzelfde mechanisme: een harde schaal met daaronder zachter, indrukbaar materiaal dat de impact van de slag gedeeltelijk absorbeert.
Fout model?
En wat met het hersenvocht, vragen sommige mensen zich af. Zit er rond de hersenen van spechten misschien meer vocht dat als een ideaal stootkussen impactkrachten afzwakt. Toch niet. Rond de hersenen van spechten zit niet meer cerebrospinaal vocht dan bij de mens. Die optie is dus ook uitgesloten en het is trouwens een raadsel hoe we bij de mens tot meer hersenvocht kunnen komen om hem te beschermen tegen hersenletsels.
Er zijn trouwens wel meer redenen tot twijfel over het belang van spechten als preventiemodel voor hersenletsels. Je kunt het bijvoorbeeld niet toepassen op mensen die struikelen en ongelukkig op hun hoofd terechtkomen. Of op passagiers van auto’s, bussen, enz., die tijdens een ongeval ergens met hun hoofd tegenaan knallen. Het is ook ondenkbaar om iedereen constant een helm te doen dragen. Kortom, een specht is een mooi dier in zijn natuurlijke biotoop, meer niet.
Ondertussen in de tuin
De British Trust for Ornithology meldt ondertussen dat er momenteel bijna 50 procent meer verschillende vogelsoorten in de winter voedertafels bezoeken dan in 1970. Spechten behoren daar ook toe. De middelste bonte specht bijvoorbeeld houdt van ongepelde hazelnoten. Ze klemmen die op een tak vast en hakken ze dan open om aan het zachte notenvlees te raken. Een boeiend tafereel.
Jan Etienne, Bodytalk
