Uitzaaiende kankercellen worden meestal gevonden met een MRI-scan of biopsie. Dat kan straks veel efficiënter, dankzij een uitvinding van Liesbet Lagae en haar team bij het IMEC.
23 februari 2018
Het Leuvense Interuniversitair Micro-Elektronica Centrum (IMEC) stelt een chip voor die in zeer korte tijd uitzaaiende cellen kan opsporen in het bloed.
Liesbet Lagae: De chip die wij hebben ontwikkeld, maakt razendsnel miljoenen foto’s van enkelvoudige cellen in een bloedstaal. Voor bepaalde kankers kan het ook in urine. De chip oordeelt meteen over wat voor cellen het gaat: witte bloedcellen, bijvoorbeeld, of kankercellen. In het laatste geval wordt een ‘schakelaartje’ geactiveerd, waardoor die kankercellen eruit worden gehaald. Die kunnen dan genetisch geanalyseerd worden. Het eerste deel – de cellen opsporen – gebeurt in een kwartier. De analyse die daarop volgt, duurt uiteraard iets langer, maar sowieso krijgen mensen zeer snel hun resultaat.
Het is geen medicijn. Maar snelle opsporing is wel cruciaal voor genezing.
Het lijkt een stuk efficiënter dan de onderzoeken die patiënten vandaag moeten ondergaan.
Lagae: Dat klopt. Nu wordt meestal gewerkt met tests die heel duur zijn, zoals een MRI-scan van het hele lichaam, of heel invasief, zoals een biopsie. Dat kost de gemeenschap veel geld en is soms ook heel ingrijpend voor de patiënt. Daardoor wordt het bijvoorbeeld maar om de zes maanden gedaan. Onze test is veel goedkoper en eenvoudiger, waardoor je het maandelijks zou kunnen doen. Een goede zaak, want hoe sneller je een uitzaaiende kanker kunt opsporen, hoe groter de kans op genezing is.
Tests geven wel vaker een vals resultaat. Hoe accuraat werkt deze chip?
Lagae: Ook gezonde mensen hebben af en toe een afwijkende cel die op een kankercel lijkt. Maar als de chip tien tot twintig van dat soort cellen vindt, is het duidelijk kanker.
Kan de chip ook zien om wat voor kanker het gaat?
Lagae: In principe wel. Afhankelijk van een aantal mutaties wordt dat meestal duidelijk. In theorie kan de chip veel belangrijke kankers herkennen, zoals prostaat-, long-, borst-, baarmoeder- en bloedkanker. Maar we zitten natuurlijk nog in de ontwikkelingsfase.
Wanneer komt de chip op de markt?
Lagae: Voorlopig hebben we de chip alleen in het laboratorium kunnen testen, waar hij zijn werk perfect deed. In 2019 kunnen we met de klinische studies beginnen, dus normaal gezien zou deze techniek binnen de vijf jaar overal beschikbaar kunnen zijn. Wie nu kanker heeft en vreest voor uitzaaiingen, zullen we niet meer kunnen helpen. Maar volgende generaties wel. Wel wil ik onderstrepen dat dit geen medicijn is. Het is een manier om uitzaaiingen sneller op te sporen, en dat is cruciaal voor genezing.
Kan straks iedereen elk jaar zijn bloed laten testen met zo’n chip?
Lagae: In de verre toekomst kan het misschien een algemene screeningtest worden. Nu focussen we vooral op risicogroepen, zoals mensen met een erfelijke kanker in de familie, patiënten in therapie of mensen die al kanker hebben gehad. Hun zullen we nu ook onderzoeken in de klinische studies, omdat het zo veel makkelijker is om direct resultaten aan te tonen. Die resultaten heb je nodig om toelating te krijgen om de chip op de markt te brengen. Als je breed test, moet je heel sterke bewijzen kunnen voorleggen dat je de medische praktijk verbetert.
