Kan je zien dat iemand griep heeft?

Het zou handig zijn indien je het meteen op een lopen kon zetten wanneer iemand met gevaarlijke besmettelijke ziektekiemen nadert. Het vreemde is dat we onbewust wel degelijk oog hebben voor de subtiele tekens die aangeven dat er bij iemand iets broeit. Maar veel zekerheid hebben we niet, en je loopt niet ongestraft weg van bekenden. Misschien springt de technologie ons binnenkort bij.

Nu de griep volop woekert, kijken we met afkeer naar iedereen in de buurt die al te vaak en te openlijk niest of hoest. ‘Wegblijven’, denk je dan of ‘even handen wassen’, zeker als de viespeuk zelf een hygiënische ramp lijkt.

Probleem natuurlijk is dat het dan al te laat is. Recent onderzoek toont immers aan dat mensen al enkele dagen voor ze ziek worden het griepvirus beginnen te verspreiden. Hoesten of niezen hoeft daarbij niet eens. Gewoon praten en ademen volstaan om de omgeving en mensen in de buurt met virusdeeltjes te besproeien.

Millennia van ontwikkeling hebben gedragspatronen in onze hersenen gesleten, waar we ons niet eens meer van bewust zijn. De vaardigheid om het verschil te zien tussen zieke en gezonde mensen, zelfs wanneer de infectie nauwelijks enkele uren oud is, is er daar één van.

Ogen en mond verraden je

Om te achterhalen hoe goed we daarin zijn, spoten Zweedse onderzoekers 16 gezonde vrijwilligers in met stoffen van Escherichia coli-bacteriën die zeer snel griepachtige verschijnselen uitlokken. Ze wisselden deze prikken af met onschuldig fysiologisch water zodat niemand van de vrijwilligers of de direct betrokken onderzoekers wist wie wat wanneer gekregen had. Alleen de onderzoeker met de codes was op de hoogte.

Twee uur na elke injectie werden er foto’s genomen van de vrijwilliger. Die foto’s werden vervolgens twee seconden lang voorgelegd aan andere vrijwilligers. Iemand in een flits als ziek klasseren, bleek moeilijker dan gedacht want het lukte slechts in 52% van de gevallen. Niet beter dan gewoon toeval dus. Maar bij het aanduiden van de gezonde mensen was het wel voor 70% raak.

De zieke mensen zagen er op de foto’s volgens de keurders bleker en meer vermoeid uit, hadden iets meer rood doorlopen ogen, zagen er iets meer opgezwollen uit, met blekere lippen en wat hangende oogleden en mondhoeken.

De blekere lippen vielen het felst op, maar de vale huidskleur en de hangende oogleden waren het sterkst als voorspellende factor van ziekte. Logisch, want een rode gelaatskleur is blijkbaar het sterkste signaal van een robuuste gezondheid en hangende oogleden wijzen vaak op vermoeidheid die eveneens vaak samengaat met verzwakking en ziekte.

Doet de computer het beter?

Vraag bij dit alles is of computerprogramma’s voor gelaatsherkenning niet kunnen helpen in het opsporen van infectieuze personen en zo een mogelijke grieppandemie in de toekomst helpen onderdrukken.

Enkele jaren geleden werd al een poging in die zin ondernomen bij de SARS-epidemie toen een virale, levensbedreigende longontsteking zich plots vanuit zuidelijk China over de wereld leek te gaan verspreiden. Daarbij ging men op luchthavens vooral tewerk met infrarood koortsmeters, maar die aanpak bleek uiteindelijk niet goed te werken.

Misschien staan we binnen enkele jaren bij weer een nieuwe griepepidemie wel in de rij voor een robot na een gelaatsscan ons de toestemming geeft om een trein, vliegtuig of bus op te stappen. Of ons op ons werk binnen te laten.

Computer says no!