‘In weinig domeinen wordt zo veel onzin verkocht als in de gezondheidsjournalistiek’

De toevloed aan onderzoekjes, tegenstrijdige opinies over gezondheid, commerciële boodschappen met gezondheidsclaims en andere broodje-aap-verhalen vervuilen de stroom van gezondheidsinformatie voortdurend, schrijft Marleen Finoulst.

Met zijn ‘fake news’ en ‘alternatieve feiten’ jaagt de Amerikaanse president Donald Trump de politieke journalisten de gordijnen in. Zijn houding tegenover de pers vormt een regelrechte bedreiging voor de democratie, die we absoluut niet mogen tolereren. Eén en ander heeft wellicht geleid tot meer ‘fact checking’ bij de nieuwsgaring – dat is dan toch een positieve nevenwerking van de tackles van Trump.

Zijn term ‘fake news’ past misschien nog het best op gezondheidsnieuws, want in weinig nieuwsdomeinen wordt zo veel onzin verkocht als in het onze. De toevloed aan onderzoekjes, tegenstrijdige opinies over gezondheid, commerciële boodschappen met gezondheidsclaims en andere broodje-aap-verhalen vervuilen de stroom van gezondheidsinformatie voortdurend.

Hoog tijd om het moeras van gezondheidsnieuws te dreggen, stelt de Amerikaanse media-watcher Gary Schwitzer, gespecialiseerd in gezondheidsjournalistiek op radio, televisie, internet en andere media in de VS. In zijn meer dan 40-jarige carrière ijvert Schwitzer voor goede gezondheidsjournalistiek, kritisch en gebaseerd op wetenschappelijke feiten. Met een team van 50 mensen analyseert hij dagelijks alle persberichten en nieuwtjes over gezondheid (HealthNewsReview.org), en die maken hem naar eigen zeggen ziek. In een opiniestuk in het bekende vakblad British Medical Journal stelt Schwitzer vast dat zeer veel gezondheidsnieuws ‘fake’ is en waarschuwt hij journalisten de feiten te checken en kritisch te blijven.

Toch mogen we niet alleen op de boodschapper schieten. De stroom van gezondheidsnieuws wordt vooral stroomopwaarts vervuild door onderzoekers die hun studies willen opleuken en de waarheid geweld aandoen, door persbureaus die commerciële belangen dienen en gebakken lucht verkopen of door organisaties die de wetenschap de rug toekeerden om eigen theorietjes te verkondigen. Trump zelf heeft ook al zijn steentje bijgedragen. Net voor zijn inauguratie ontving hij een antivaccinatie-delegatie, die hij beloofde de negatieve impact van vaccins op autisme opnieuw te laten onderzoeken (terwijl de wetenschap dat verband al lang weerlegd heeft).

Betrouwbaar gezondheidsnieuws brengen, gebaseerd op wetenschap, is ook de missie van Bodytalk. Ook wij moeten soms roeien tegen de stroom van alternatieve feiten over gezondheid in. Dat zullen we blijven doen.