Hoe gezond is bier? ‘Bij het eten kun je net zo goed een pintje drinken’

Aan wijn worden allerlei heilzame effecten toegeschreven, maar ook de gezondheidsvoordelen van bier worden steeds vaker bejubeld. Terecht, of niet?

Elke dag een glaasje rode wijn drinken is gezond, hoor je vaak. Het zou niet alleen een positief effect hebben op de bloeddruk en het cholesterolgehalte, maar ook op het immuunsysteem. Een matige wijnconsumptie zou ook bescherming bieden tegen diabetes en bepaalde kankers. Sommige onderzoekers beweren zelfs dat een glas wijn per dag je slimmer maakt. Kortom: sterke argumenten te over voor wie af en toe van een wijntje wil genieten.

De laatste tijd mag ook bier, onze nationale drank nummer één, zich verheugen in gezondheidsclaims allerhande. Googel de termen ‘bier’ en ‘gezondheid’ en je krijgt prompt een resem verwijzingen naar artikels die de loftrompet over bier steken. In bier zouden allerlei mineralen zitten, net als stoffen die menopauzeklachten verminderen en osteoporose voorkomen. Verder zou bier goed zijn voor de spijsvertering en zou het een uitstekende bron van vitamine B zijn. En het ingrediënt hop zou niet alleen een kalmerend effect hebben maar ook antioxiderend werken.

Het klinkt misschien als muziek in de oren, maar helaas zijn gezonde weetjes over bier en wijn niet altijd wetenschappelijk onderbouwd. Bovendien doen nieuwe inzichten soms een ander licht schijnen op heersende opvattingen. Dus is de vraag: hoe zit het nu echt met de gezondheidsvoordelen van bier? Wat is waarheid, wat is mythe?

“Naar het gezondheidseffect van matig wijngebruik is vooral in de jaren 90 veel onderzoek gedaan”, zegt voedingswetenschapper Patrick Mullie van de Brusselse Erasmushogeschool. “Dat gebeurde meestal onder impuls en met de steun van Franse wijnboeren. De onderzoekers, die vaak verbonden waren aan zogenaamde wijninstituten, kwamen allemaal tot dezelfde bevinding: mensen die regelmatig een glaasje rode wijn dronken, waren gezonder en leefden langer. Dat moest aan de wijn liggen, zo redeneerden ze, en aan bepaalde stoffen, flavonoïden en polyfenolen voorop. Die zouden een antioxiderende werking hebben en beschermen tegen hart- en vaatziekten.”

De opvatting hield jarenlang stand, maar begon in het begin van deze eeuw te wankelen, toen aan het licht kwam dat niet zozeer de wijn het gezondheidsverschil maakt, maar wel het gedrag dat eraan gekoppeld is.

Patrick Mullie: “De gemiddelde wijndrinker houdt er in het algemeen een evenwichtiger levensstijl op na: hij eet gezonder, rookt niet, doet regelmatig aan sport en ja, hij geniet af en toe van zijn glaasje wijn. Dit in tegenstelling tot de typische bierdrinker die op zaterdagavond met gemak 10 pinten achteroverslaat, weinig beweegt en zich tussendoor te goed doet aan een vette hap. Het is misschien een stereotiep beeld, maar wel eentje met een grond van waarheid. Als er al een onderscheid gemaakt moet worden tussen bier en wijn, zit dat niet in de drankjes zelf maar in de levensstijl van de gebruikers. Maar nogmaals: bier en wijn zijn volstrekt gelijkwaardig. Het ene is niet gezonder of ongezonder dan het andere.”

Ook al is bier niet ongezonder dan wijn, dat eerherstel is nog geen reden om elke avond een frisse pint uit de koelkast te nemen (‘het is voor mijn gezondheid, schat’). Over de gezondheidsvoordelen, zelfs van matig alcoholgebruik, rezen onlangs twijfels. Jarenlang stond het onwrikbaar vast: het drinken van dagelijks 1 glas (voor vrouwen) of 2 glazen (voor mannen) was heilzaam en gezond. Het zou met name het risico verlagen op hart- en vaatziekten, door een gunstig effect op de goede HDL-cholesterol. Boven de grens van 2 glazen alcohol per dag zou de mortaliteit dan weer stijgen, door een hoger risico op onder andere leveraandoeningen en sommige kankers.

“De ‘veilige’ limiet ligt nog altijd op 1 à 2 glazen per dag, daar wordt niet aan getornd”, zegt voedingsexpert Patrick Mullie. “Maar uit recent onderzoek blijkt, in tegenstelling tot wat tot nog toe werd aangenomen, dat het gezondheidseffect van 0, 1 of 2 glazen alcohol neutraal is. Matig alcoholgebruik kan dus geen kwaad, maar is ook niet per se goed voor je. Het maakt voor je gezondheid geen verschil uit of je geheelonthouder bent of een matige drinker.”

“Tegenstanders van alcohol grijpen dat gegeven aan om mensen ervan te overtuigen het drinken dan maar helemaal te laten. Voorstanders houden het eerder bij: beperk je effectief tot die 1 of 2 glaasjes bier of wijn, niet omdat ze goed of slecht zijn voor je gezondheid, maar omdat je ervan geniet. Er is met andere woorden geen enkel wetenschappelijk argument om iemand die nooit drinkt te pushen tot drinken, omdat het gezond zou zijn. Maar er is ook geen enkel argument om iemand zijn dagelijkse glaasje alcohol te ontzeggen, als hij of zij er voor de rest een gezonde levensstijl op nahoudt.”

Bier is een natuurlijk product, zonder bewaarmiddelen. Het bestaat uit mout, hop, gist en water. Allemaal ‘gezonde’ bestanddelen, dat wel, maar dat betekent nog niet dat de gezondheidsclaims die aan die ingrediënten worden toegeschreven ook terecht zijn.

Patrick Mullie: “Die claims zijn meestal wel érgens op gebaseerd, maar uit hun verband gerukt. Neem nu vitamine B1. Dat zit inderdaad in bier, en als je wilt, kun je er een heel verhaal aan ophangen. Je kunt vertellen dat deze vitamine koolhydraten omzet in energie en dus bevorderlijk kan zijn voor sportieve prestaties. Dat bier dus een goed sportdrankje zou kunnen zijn, wat uiteraard nergens op slaat. Heel wat van dit soort uitspraken zijn onwetenschappelijk, omdat ze weliswaar gebaseerd zijn op het een of ander onderzoeksresultaatje, maar geen bewezen effect hebben op langere termijn en te grof veralgemeend worden. Of ze berusten louter op associatie: ‘bier bevat water en water is gezond, dus bier is gezond’.”

Sleutelen aan imago

Misschien doet de bierindustrie er goed aan niet langer op zoek te gaan naar de gezondheidsvoordelen van bier. “Ze zoeken er al jaren naar, zonder veel resultaat. Ik vrees dus dat het verband tussen bier en gezondheid erg dunnetjes is”, zegt Patrick Mullie.

“In plaats daarvan zou de bierlobby het over een andere boeg kunnen gooien. Waarom niet investeren in een imagocampagne, in het gelijkschakelen van wijn en bier? Want de perceptie is nog altijd heel verschillend. Bier staat symbool voor volkse drinkgelagen, voor voetbalwedstijden en schreeuwende mannen. Wijn doet als product stijlvoller en chiquer aan, ook al gaat het om een fles van amper 4 of 5 euro. En waarom niet benadrukken dat je bij het eten net zo goed een pintje kunt drinken als een wijntje? Het is gewoon een kwestie van smaak.”

(Door Carine Stevens)