Hoe moet je de omgeving inrichten zodat je baby zich ten volle kan ontwikkelen? Experts raden aan om jonge kinderen te prikkelen met voorwerpen die ze effectief kunnen zien. En dat hoeven heus geen dure spullen te zijn.
Naar de manier waarop klaslokalen zijn ingericht om kinderen optimaal te kunnen laten functioneren en hoe de schoolomgeving een invloed kan hebben op de leercapaciteiten, werd al heel wat onderzoek gedaan. Zo blijkt dat er nogal wat werk aan de winkel is op het vlak van ongezonde binnenlucht, kamertemperatuur, constant lawaai en onvoldoende aangepast meubilair.
Maar over hoe jonge kinderen in kinderdagverblijven interageren met hun omgeving en de visuele prikkels die daar aanwezig zijn, is nog maar weinig gekend. Nochtans brengen baby’s een groot deel van hun tijd door in crèches en bij onthaalmoeders, en dit op een leeftijd waarop hun kleine hersentjes werken als een spons.
Wie de kinderkamer in het zachtroze of lichtblauw heeft geschilderd, is eraan voor de moeite. Een baby ziet die kleuren eerder als een grijsachtige tint.
Uit het weinige onderzoek dat er al is gebeurd, blijkt dat baby’s de wereld niet zien zoals grotere kinderen en volwassenen dat doen. Een van de wetenschappers die de kijk van de baby op de wereld onderzocht, is Karen Dobkins. De psychologe en neurowetenschapper van de UC San Diego ontdekte samen met andere onderzoekers onder meer dat jonge kinderen de wereld in een lage resolutie zien en daarnaast geen zachte kleuren kunnen onderscheiden. Om de wereld duidelijk te kunnen observeren, moeten we ze blootstellen aan levendige kleuren met een duidelijk onderling contrast. Bijvoorbeeld felrood naast felblauw en zwart naast wit. Wie de kinderkamer dus in het zachtroze of lichtblauw heeft geschilderd, is eraan voor de moeite. Een baby ziet die kleuren eerder als een grijsachtige tint. Daarnaast toont onderzoek aan dat lijnen een bepaalde dikte moeten hebben om door baby’s gezien te kunnen worden. Vanwege de beperkte ruimtelijke resolutie van de kinderen moeten contouren groot genoeg zijn vooraleer ze ze kunnen opmerken.
Op basis van al die wetenschappelijk informatie ontwikkelde Dobkins samen met designer Roy Verbakel een aantal speelelementen en meubels, speciaal voor kinderen tussen 0 en 3 jaar. Met hun bedrijf Spacious-Minds werken ze onder meer samen met kinderdagverblijven in Waterloo en Tervuren en hebben ze een proefproject opgezet in Antwerpen. Het design lijkt niet alleen bij de kinderen, maar ook bij de ouders aan te slaan. Dobkins en Verbakel tonen een wereld die de kinderen daadwerkelijk kunnen zien met prikkels waar de kleintjes een voorkeur voor hebben en die mogelijk hun mentale welzijn verhogen, zoals symmetrische en bewegende voorwerpen en gezichten. Over wat nu precies bijdraagt aan dat mentaal babywelzijn, bestaan echter geen wetenschappelijke data, simpelweg omdat dit moeilijk te meten is. Dobkins gaat er voorlopig van uit dat wat voor volwassenen geldt, bijvoorbeeld beelden uit de natuur, ook op kleine kinderen kan worden toegepast, in afwachting van nieuw en meer uitgebreid onderzoek.
De juiste balans
Het valt mij op dat heel wat bestaande kinderdagverblijven met zoveel kleurtjes en rommeltjes zijn ingericht dat niet alleen de kinderen, maar ook de ouders daar heel erg onrustig van worden.
Maar hoe is het dan gesteld met de vormgeving van de huidige crèches? Moeten we die allemaal gaan herinrichten? ‘Het valt mij op dat heel wat bestaande kinderdagverblijven met zoveel kleurtjes en rommeltjes zijn ingericht dat niet alleen de kinderen, maar ook de ouders daar heel erg onrustig van worden’, zegt Roy Verbakel. ‘Vanuit een vormgevingsperspectief is dat absoluut niet goed. Maar aan de andere kant bestaat er tegenwoordig ook een trend om kinderdagverblijven erg sober in te richten. In dat geval is er te weinig stimulatie en wordt het kind onvoldoende geprikkeld. Het is dus belangrijk om in de vormgeving de juiste balans te vinden tussen te druk en te sober.’
In het gamma van Dobkins en Verbakel zitten onder meer drie aan elkaar geklikte tipi’s. Het idee daarachter is dat wij, in tegenstelling tot bijvoorbeeld indianenkinderen die in tipi’s groot worden, voor het merendeel van de tijd worden blootgesteld aan verticale en horizontale lijnen. Vandaar dat we minder gevoelig zijn voor diagonale lijnen, zo blijkt uit onderzoek. De op de tipi’s aangebrachte strepen gaan van dik (die de jonge baby’s zien) naar dun (die de oudere baby’s ook kunnen zien). ‘Door drie tipi’s aan elkaar te klikken, krijg je vanbinnen enerzijds een interessant lijnenspel, en anderzijds kan het kind met al zijn verbeeldingskracht zich van alles voorstellen bij de buitenkant van de tipi’s, zoals een bergketen’, legt Verbakel uit. ‘Een kind heeft eigenlijk niet zoveel nodig. Vroeger gingen we toch ook onder de tafel zitten met een doek erover en beelden we ons in dat we in een boot of een kasteel zaten.’
Een kind heeft eigenlijk niet zoveel nodig. Vroeger gingen we toch ook onder de tafel zitten met een doek erover en beelden we ons in dat we in een boot of een kasteel zaten.
Een ander product, de ‘Wall of Faces’, is geïnspireerd op onderzoek waaruit blijkt dat wanneer kinderen moeten kiezen tussen kijken naar een gezicht of naar andere stimuli, zoals speelgoed, ze een hele sterke voorkeur hebben voor gezichten, en dan vooral lachende gezichten. Wellicht komt dat omdat de mens een sociaal dier is en gezichten sociale informatie overbrengen. ‘In onze ‘Wall of Faces’ presenteren we een verscheidenheid aan etnische groepen en leeftijden. Het idee is dat kinderen daardoor minder etnische vooroordelen ontwikkelen op latere leeftijd, maar ook dat ze later de verschillen binnen eenzelfde ras beter kunnen onderscheiden’, weet Verbakel. ‘Iets waar wij als volwassenen het af en toe weleens moeilijk mee hebben. De fotomuur bevat ook spiegels wat voor een gevoel van medemenselijkheid zorgt omdat het kind zichzelf tussen de anderen ziet. Tussen de leeftijd van 0 tot 3 beginnen kinderen immers hun spiegelbeeld te herkennen.’
Ik zie vaak prachtige beelden op Instagram verschijnen van babykamers met lichtroze wolkjes op een lichtblauwe achtergrond, maar kinderen zien dat gewoon niet.
Een kinderdagverblijf kan met enkele kleine aanpassingen dus al aanzienlijk bijdragen aan het mentale welzijn van kinderen, maar ook thuis kunnen ouders met enkele zaken rekening houden. Verbakel geeft tips: ‘Kies je speelgoed bewust uit. Zorg dat je speeltjes een hoog contrast qua kleur hebben. Vermijd pastelkleuren. Ik zie vaak prachtige beelden op Instagram verschijnen van babykamers met lichtroze wolkjes op een lichtblauwe achtergrond, maar kinderen zien dat gewoon niet. Ze zien enkel een zo goed als grijsachtige kamer. Balans is heel belangrijk in de vormgeving. Je moet enerzijds de rust bewaren, maar je mag je kind ook geen informatie te kort doen. Al is er natuurlijk niets mis mee om de kinderkamer in te richten op een manier zodat ook jij je rustig voelt. Een rustige moeder straalt dat nu eenmaal uit op de baby. Maar voor het kind is zo’n kamer niet zo interessant’, concludeert Verbakel.
Meer info: www.spacious-minds.com
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
