Dat een griepvaccin bij bejaarden ‘niet perfect werkt’ is een understatement; zo blijkt uit verschillende opmerkelijke onderzoeken.
In een woonzorgcentrum (WZC) te Vilvoorde brak onlangs griep uit. Over een periode van 4 weken werden 48 mensen door griep getroffen op een totaal van 120 bejaarden die er verblijven.
De oorzakelijke virusstam werd geïdentificeerd en het vaccin waarmee alle slachtoffers ingeënt waren beschermde in principe ook tegen deze stam. Niet meteen een resultaat dat men verwacht van een vaccinatiecampagne.
Toch was viroloog Marc Van Ranst niet verrast. Het griepvaccin werkt nu eenmaal niet perfect, klonk het. Men moet de zaak veel breder aanpakken en ook verhinderen dat het virus een WZC binnenkomt, luidde het verder. Daarom moeten zoveel mogelijk personeelsleden van dergelijke instellingen gevaccineerd worden, en moet tijdens een griepepidemie contact van de bewoners met hun (achter)kleinkinderen beperkt worden.
Deze uitspraken bevatten voldoende prikkels om als evidence-based medicine (EBM) adept op zoek te gaan hoe goed zo’n griepvaccin dan wel werkt. De Cochrane Library is daarvoor het ideale startpunt. Tik in het zoekvenster de woorden “influenza elderly”, en je komt prompt op de 2 reviews die we zoeken: “Vaccines for preventing seasonal influenza and its complications in people aged 65 or older” en “Influenza vaccination for healthcare workers who work with the elderly“.
Beide reviews werden gepubliceerd in 2010. Zoals steeds in systematic reviews hebben de auteurs alle wetenschappelijke studies over griepvaccinatie opgezocht, diepgaand bestudeerd en naar kwaliteit beoordeeld. Op basis daarvan formuleren ze dan een samenvattend oordeel, in casu over griepvaccinatie bij bejaarden en bij mensen die bejaarden verzorgen.
Ontluisterende conclusies
De conclusies van deze Cochrane reviews zijn kort, krachtig en ontluisterend. Over griepvaccinatie bij bejaarden vonden de auteurs 75 verschillende studies die over het verloop van 40 jaar gepubliceerd werden. Zij oordeelden dat deze studies over het algemeen van een te zwakke kwaliteit zijn om toe te laten een oordeel te vormen omtrent de werkzaamheid van het influenzavaccin bij bejaarden. We weten dus niet of griepvaccinatie bij deze mensen doeltreffend is.
In het tweede literatuuroverzicht vonden de onderzoekers 5 studies die betrekking hadden op 20.000 personeelsleden van zorginstellingen die hadden deelgenomen aan gerandomiseerde studies. Het opzet van die studies was om na te gaan of het vaccineren van het personeel een invloed had op het optreden van griep bij de bewoners. Daarbij keek men vooral of hierdoor minder bejaarden omwille van griep in het ziekenhuis moesten opgenomen worden, of als gevolg van een griepcomplicatie zoals bijvoorbeeld een longontsteking, overleden.
Zoals in de eerste review is ook hier het finale oordeel van de Cochrane onderzoekers teleurstellend. Na grondige analyse van de gegevens besluiten zij dat de beschikbare gegevens niet aantonen dat het vaccineren van bejaardenverzorgers een impact hebben op het optreden van griepcomplicaties bij bejaarden. Dat een griepvaccin ‘niet perfect werkt’ moet dus wel een understatement gezien worden.
Hans Van Brabandt / Cebam
