Goede voeding maakt chemotherapie iets meer draaglijk

Gezonde voeding is belangrijk voor iedereen, maar bij de behandeling van kanker speelt voeding een nog grotere rol. Bij een goede voedingstoestand is de behandeling doorgaans meer draaglijk en wordt de kans op complicaties kleiner.

Gezonde voeding is belangrijk voor iedereen, maar bij de behandeling van kanker speelt voeding een nog grotere rol. Bij een goede voedingstoestand is de behandeling doorgaans meer draaglijk en wordt de kans op complicaties kleiner. Bij chemotherapie gaat het erom om voldoende energie, zowel onder de vorm van eiwitten, koolhydraten en vetten, vocht en voedingsstoffen zoals vitamines en mineralen op te nemen.Chemotherapie veroorzaakt (meestal tijdelijk) een totaal andere beleving van geur, smaak en mondgevoel. Bovendien komen er door de tumor in het lichaam stoffen vrij die invloed hebben op de stofwisseling en eetlust. De eetlust daalt, terwijl de behoefte aan energie juist toeneemt. Eten is daardoor voor veel kankerpatiënten een struikelblok, met ondervoeding als gevolg. Dit alles kan zorgen voor ongewenst gewichtsverlies. Daarom is het aangeraden dat de patiënt zich goed voedt voor de behandeling, zodat deze met volle kracht aan de therapie kan starten.

Niet enkel voeding, maar ook de vochtinname is vaak een moeilijkheid bij chemopatiënten. Nochtans is er tijdens de behandeling veel vocht nodig om afvalstoffen sneller af te voeren. Te weinig drinken kan bovendien klachten als misselijkheid verergeren en bijdragen aan een vieze smaak in de mond. Water is en blijft de meest gezonde drank, maar toch wordt bij chemopatiënten suikerrijke dranken aangeraden, aangezien dit zorgt voor extra calorieaanbreng. Alcohol daarentegen is een toxische stof en kan interfereren bij de behandeling.

De meest voorkomende bijwerkingen van chemotherapie zijn reuk- en smaakveranderingen, misselijkheid, een pijnlijke mond en slijmvorming. Het eten smaakt anders door de behandeling en zo kan er een afkeer van bepaalde voedingsmiddelen ontstaan. Dit zijn vaak gerechten met een sterke geur zoals koffie, gebraden en gebakken vlees en bouillon. Deze producten worden dus best vermeden.

Soms kan zelfs het eten bereiden al voor een afkeer zorgen. Daarom is het beter om iemand anders te laten koken. De eetlust en smaakvoorkeur kunnen per dag wisselen. Een tip hierbij is om zoveel mogelijk verschillende voedingsmiddelen uit te proberen. Vervang bijvoorbeeld vlees door vis, koud vlees, vleeswaren, kaas, eieren en vegetarische producten. Koude gerechten worden vaak beter verdragen dan warme gerechten. Het vervangen van een warme maaltijd door een broodmaaltijd kan de eetlust bevorderen.

Misselijkheid kan worden veroorzaakt of wordt soms erger door een lege maag. Het is dus beter om toch iets te eten om zo de misselijkheid tegen te gaan. Meerdere kleine maaltijden per dag kan dit verhelpen. Ochtendmisselijkheid vermindert soms na het eten van een toast of beschuit voor het opstaan.

Bij pijnlijke plekjes in de mond of keel kunnen best scherpe specerijen, zuur fruit en grof, hard voedsel vermeden worden. Zo kunnen best de korsten van het brood worden verwijderd of kan er zelfs pap gegeten worden in plaats van brood. Te hete of te koude voedingsmiddelen en dranken kunnen soms ook onprettig aanvoelen. Daarentegen kan een ijsblokje zorgen voor een verfrissend en aangenaam gevoel in de mond

Een andere bijwerking is slijmvorming of een plakkerig gevoel in de mond. Hierbij is het aangeraden om friszure dranken te gebruiken zoals vruchtensap, karnemelk, yoghurtdrank, frisdrank en thee met citroen. Melk en suikerrijke producten lijken het plakkerige gevoel te versterken, ook al wordt er geen extra slijm geproduceerd.

Extra energie kan aangebracht worden door enkele aanpassingen in te voeren. Dit kan door bijvoorbeeld echte boter te smeren in plaats van minarine, meer room te gebruiken, of extra suiker en melk toevoegen aan de koffie. Wat telt bij ondervoeding is het aanbrengen van calorieën onder welke vorm dan ook. Het is voornaam dat de patiënt eet waar hij/zij zin in heeft. Om een gebrekkige eetlust te voorkomen kan er best niet voor de maaltijden gedronken worden. Een korte wandeling en voedingsmiddelen zoals appel en bouillon kunnen de honger opwekken. Uiteindelijk kan er ook nog voor bijvoeding gekozen worden om zo extra eiwitten en calorieën aan te brengen.

Jolien Vandenbosch Jolien Vandenbosch is voedings- en dieetdeskundige