Marleen Finoulst

‘Gedrag stuur je niet bij met een kookboek’

Marleen Finoulst Arts en journalist

De obsessie met gezond voedsel, waar sommigen voor vrezen, wordt sterk overroepen. Wel is er een hang naar vet, suiker en zout, en grijpen we massaal naar kant-en-klare industrieel bereide producten.

We verkijken ons op de enorme populariteit van kookboeken vol gezonde recepten met groenten, granen en gezonde vetten en op de vele voedingshypes met massale aandacht in de media. Boeiend allemaal, maar het effect op ons eetgedrag is bijna nihil: een druppel op een hete plaat.

Het gros van de Belgen eet nog steeds vrij ongezond. Slechts een kleine minderheid eet voldoende groenten en fruit, bijvoorbeeld, zo blijkt uit de jongste Voedselconsumptiepeiling van het Wetenschappelijk Instituut Volks- gezondheid (WIV), waarvoor 3200 Belgen werden geïnterviewd. De obsessie met gezond voedsel, waar sommigen voor vrezen, wordt sterk overroepen. Wel is er een hang naar vet, suiker en zout, en grijpen we massaal naar kant-en-klare industrieel bereide producten. De gemiddelde Belg eet dus niet gevarieerd en gezond, en dat zijn heus niet allemaal mensen met een lage opleiding of een laag inkomen.

De gemiddelde Belg eet niet gevarieerd en gezond, en dat zijn heus niet allemaal mensen met een lage opleiding of een laag inkomen.

Gezond – of ongezond – eten is gedrag. En gedrag verander je niet zomaar. Mensen onder stress grijpen bijvoorbeeld sneller naar zoete snacks. Ze gaan niet snel een gezond recept klaar- stomen. Wie moe is, gaat instinctief voor extra vette voeding, niet voor een gezond slaatje. Gedrag stuur je niet bij met een kookboek.

Bewegen

Hetzelfde liedje voor bewegen. Fitnessbandjes, stappentellers, smartwatches en apps om meer te bewegen zijn er in overvloed. Maar we bewegen niet meer door deze apps, helaas. Leuke gadgets die in het beste geval eventjes gebruikt worden, om vervolgens voorgoed ergens in een lade te belanden.

Je vermagert dus ook niet met zo’n kleinood, concludeerden onderzoekers van de universiteit van Pittsburgh. Zij vonden 471 mensen met overgewicht en zwaarlijvigheid tussen 18 en 35 jaar bereid om gedurende zes maanden het effect van fitness-trackers te testen. Ze verloren geen grammetje meer gewicht dan een vergelijkbare controlegroep zonder de fitnessbandjes. Wearables en apps zijn vooral leuke gadgets voor wie gemotiveerd met bewegen bezig is en graag gedane inspanningen in grafiekjes uitzet. Maar iemand uit zijn luie zetel krijgen, dat lukt vooralsnog niet.

Verandering zit vanbinnen

De voedingsindustrie kan een duit in het zakje doen door haar producten minder ongezond te maken, waarbij de consument geen extra inspanning moet doen. Daarover sloot Fevia (de federatie van de voedingsindustrie) onlangs een convenant met de Belgische overheid (Maggie De Block). Het doel is het suiker- en vetgehalte in industrieel bereide producten te verminderen. Eerder werden al de transvetten aangepakt. Bewegen kan ook onbewust gestimuleerd worden door het openbaar vervoer te verbeteren en een veilig fietsnetwerk uit te bouwen.

De grootste inspanning is nog steeds voor het individu. Gedrag wordt gedirigeerd door emoties, en om dat te veranderen, moeten de nadelen van het huidige gedrag eerst hinderlijk genoeg zijn, anders is er geen reden om het bij te sturen. Als je sneller op je werk geraakt met de fiets via de nieuwe fietssnelweg in plaats van te sakkeren met de auto in de file, dan is de kans groot dat je meer gaat bewegen. Als er enkel fruit beschikbaar is en geen snoepautomaat, en je hebt honger, dan ga je vanzelf meer fruit eten. Verandering komt pas op gang als nieuw gedrag voordelen oplevert. Kennis, uit kookboeken, fitnessbandjes en andere bronnen, is enkel ondersteunend.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content