‘Depressie is meer dan een medische kwestie’

© iStock
Marnix Verplancke

De Britse neuropsychiater Edward Bullmore zorgt voor controverse door te stellen dat 20 procent van de depressies het gevolg is van een ontsteking. Knack legde zijn theorie voor aan Vlaamse psychiaters. Marie Vandekerckhove, professor biologische psychologie aan de Vrije Universiteit Brussel, gaat deels mee in zijn verhaal, maar er is meer, zegt ze.

In het boek Het ontstoken brein van de Britse neuropsychiater Edward Bullmore lezen we dat de medische wetenschap er vanouds van uitging dat er een strikte bloed-hersenbarrière bestond. Ons brein was volledig geïsoleerd van ons immuunsysteem, en daardoor was het onbegrijpelijk dat het tegengaan van een ontsteking invloed zou kunnen hebben op onze gemoedsgesteldheid – los van het feit dat een gezonde mens zich sowieso beter voelt dan een zieke, natuurlijk.

Sinds kort weten we echter dat die bloed-hersenbarrière helemaal niet zo ondoordringbaar is. Zogenaamde cytokinen die bij een ontsteking in het bloed komen, kunnen de barrière doorbreken, waardoor ze ook de neuronen in onze hersenen kunnen bereiken en daar schade aanrichten. Volgens Bullmore is dat bij 20 procent van de depressies het geval.

Psychopathologie wordt niet alleen meer als ziekte op zich beschouwd die je enkel symptomatisch behandelt zoals bij een lichamelijke ziekte.

Welbevindingsperspectief

Marie Vandekerckhove (VUB) gaat deels mee in dat verhaal, maar er een depressie is meer dan enkel een medische kwestie, zegt ze. ‘Janssen Cilag experimenteert met kitamine, een ontstekingsremmend middel dat het als neusspray wil toepassen om bepaalde depressies te verlichten. Dat is baanbrekend onderzoek, maar het veronachtzaamt het ruimere verhaal’, zegt Vandekerckhove. ‘Acute of langdurige stress, gekoppeld aan zaken zoals eenzaamheid of onzekerheid, leiden er soms toe dat de psychische draagkracht van het individu overstegen wordt. Precies daardoor zijn we geëvolueerd van een puur medisch model naar een psychosociaal verklarings- en zorgmodel, en bekijken we depressie vandaag meer vanuit een welbevindingsperspectief. Psychopathologie wordt niet alleen meer als ziekte op zich beschouwd die je enkel symptomatisch behandelt zoals bij een lichamelijke ziekte.’

‘In de huidige definitie van gezondheid van de Wereldgezondheidsorganisatie wordt de nadruk ook op het welbevinden en de levenskwaliteit gelegd – niet alleen individueel maar ook sociaal en maatschappelijk. Overeenkomstig deze definitie is het doel van gezondheidszorg niet louter symptoomvermindering en herstel nastreven, maar ook het welbevinden en de levenskwaliteit verhogen.’

‘Nu de grote zingevende paradigma’s aan het afbrokkelen zijn, is de nadruk op existentiele zingeving en welbevinden volgens mij des te belangrijker. Door het bevorderen van de levenskwaliteit zetten we tegelijk ook in op een meer positieve benadering in de zorg. In plaats van alleen te focussen op het lijden en de belasting komt er meer ruimte om voorbij de ziekte te kijken en in te zetten op de krachtbronnen, de zingeving en de veerkracht van het individu. In de vermaatschappelijking van de zorg komen ook de directe sociale omgeving en de hele maatschappij meer op de voorgrond. Daarin wordt mantelzorg niet louter als last ervaren, maar kan het ook een bron van zingeving zijn.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content