De voedselzandloper tegen kanker?

Met de Boekenbeurs staat ‘de Voedselzandloper’ opnieuw in de belangstelling. Auteur Kris Verburgh trekt daarin ook conclusies over kanker. De Stichting tegen Kanker en Reliable Cancer Therapies waarschuwen voor misverstanden.

Gezien de commotie die het boek blijft veroorzaken, willen Stichting tegen Kanker en Reliable Cancer Therapies een en ander verduidelijken naar het publiek toe: na grondige analyse van het boek sluiten wij ons ten dele ook aan bij de kritiek die andere organisaties en bekende artsen uitten. Ook voor wat het onderwerp kanker betreft, worden soms voorbarige conclusies getrokken en cijfergegevens foutief en ongenuanceerd gebruikt, verkeerde interpretaties gemaakt en ontbreken hier en daar bronvermeldingen.

Verwarrend Verburgh benadrukt bij het begin van het boek nochtans wel het belang van verstandig interpreteren van wetenschappelijk onderzoek. Rond kanker haalt hij in dat kader ook goede bronnen aan, zoals het gerenommeerde rapport van het Wereld Kanker Onderzoeksfonds (WKO). Anderzijds wordt deze techniek verderop in het boek door Verburgh slechts afwisselend toegepast en worden soms oude referenties gebruikt, referenties niet altijd vermeld, resultaten van studies aangehaald die uitsluitend bij dieren zijn uitgevoerd en niet getest zijn op mensen maar die hij wel extrapoleert naar mensen, evenals studies die niet vervolgd werden om een gevonden hypothese te kunnen bevestigen of ontkrachten.

Verder maakt hij statements waar geen consensus over bestaat. Hierbij zullen wij dieper ingaan op enkele van die uitspraken en wensen wij deze dan ook te nuanceren, uitgaand van de aanbevelingen van het WKO:

Alcohol en kanker Rode wijn staat in de voedselzandloper onderaan vermeld bij “meer” te gebruiken samen met water, groene thee, koffie, versgeperst fruitsap,…In de basisregels die aan de voedselzandloper zijn toegevoegd staat wel een maximum van 2 glazen alcohol vermeld. Dit willen we toch wat nuanceren. Onderzoek toont inderdaad aan dat beperkte alcoholinname zowel positieve als negatieve effecten heeft.

Eén of maximum twee glazen alcohol per dag kan het risico verminderen op hart- en vaatziekten, maar vanaf twee glazen kan het risico verhogen op de ontwikkeling van enkele primaire kankers, waaronder kanker van de mond, keel, strottenhoofd, slokdarm, lever, borst en dikkedarm. Daarom lijkt ons het advies van maximum 1 alcoholconsumptie per dag voor mannen en vrouwen een meer actuele aanbeveling in kankerpreventie.

Voor bepaalde groepen zoals jongeren onder de 18 jaar, zwangere vrouwen en patiënten met bepaalde leveraandoeningen wordt alcoholgebruik volledig afgeraden. Tijdens de behandeling van kanker moet extra voorzichtigheid geboden worden en wordt het gebruik van alcohol in sommige gevallen ook volledig afgeraden. Een belangrijke risicogroep zijn hier onder meer vrouwen met een verhoogd risico op, en/of een historiek van borstkanker.

Melkproducten en kanker

Verburgh refereert naar een studie in de American Journal of Clinical Nutrition waarin volgens hem staat vermeld dat “mannen die 2 of meer glazen melk per dag dronken, bijna dubbel zoveel kans op uitgezaaide prostaatkanker hadden vergeleken met diegenen die geen melk dronken”. Een kleine nuance is hierbij aan de orde. In het artikel staat vermeld dat bij mannen die dagelijks meer dan 600 mg calcium via zuivelproducten innamen, het risico op prostaatkanker met gemiddeld 32% verhoogde in vergelijking met mannen die minder dan 150 mg calcium via zuivelproducten innamen maar bij sommigen was er helemaal geen verband vastgesteld en dus was het risico op prostaatkanker niet verhoogd.

Dat zuivelproducten het risico op prostaatkanker verhogen wordt in andere studies bevestigd maar er zijn dan weer andere studies die beweren dat er voornamelijk een verhoogd risico bestaat bij calcium inname via supplementen en niet via zuivelproducten. Nog andere recentere studies zien geen verband tussen het risico op prostaatkanker en inname van zuivelproducten. Hieruit kunnen we besluiten dat hierover nog geen consensus bestaat en kunnen we de aanbevelingen van Verburgh om geen melk te drinken niet onderschrijven .Met betrekking tot calcium willen we ook verwijzen naar het recentste rapport van de WKO over dikke darmkanker waarin staat dat calcium vermoedelijk bescherming biedt tegen dikke darmkanker.

Voedingssupplementen en kanker Waar wij achter kunnen staan in relatie tot kanker is enerzijds de voorzichtigheid waarmee Verburgh het onderwerp voedingssupplementen behandelt, en hoe hij voor misbruik hiervan waarschuwt. Dit is zowel in kankerpreventie, tijdens als na kanker heel belangrijk, gezien supplementen ook nadelige effecten en interacties kunnen hebben op de behandeling. Overleg met de behandelende arts of een diëtist is dan ook altijd aangewezen.

Anderzijds laat hij sommige “slimme” voedingssupplementen deel uitmaken van de voedselzandloper. Dit is tegen de richtlijnen van het WKO die stelt dat de meest noodzakelijke nutriënten uit de voeding gehaald moeten worden en niet uit supplementen. Voedingssupplementen moeten volgens het WKO vooralsnog gereserveerd worden voor aangetoonde tekorten of zeer specifieke indicaties bijvoorbeeld tengevolge van de kankerbehandelingen.

Het belang van gezonde voeding en fysieke activiteit en kanker

Indien we niet willen dat de nu reeds enorme kosten van chronische ziekten verder blijven toenemen, moet preventie steeds een belangrijke plaats innemen in de geneeskunde, aldus Verburgh. Dit kunnen we zeker onderschrijven. In dit kader beschrijft hij het belang van beweging en gezonde voeding. Er is tot op vandaag meer en meer wetenschappelijk bewijs dat er een relatie bestaat tussen voeding en fysieke activiteit op verschillende aspecten van de levenskwaliteit, kanker en herval van kanker, de ontwikkeling van secundaire primaire kankers en op de overleving. Daarom willen we het belang van gezonde voeding, een normaal lichaamsgewicht en regelmatige lichaamsbeweging benadrukken.

Onder regelmatige fysieke activiteit verstaan we minstens 5x/week 30 minuten sporten. Tijdens de behandeling van kanker moet men ook trachten zo veel mogelijk fysieke activiteit te verrichten maar dit moet onder begeleiding gebeuren zodat men kan zien wat haalbaar is. Onder gezonde voeding verstaan we een variatie aan fruit, groenten, kruiden, volkoren producten, noten, weing of beter geen alcohol, vis en gevogelte, niet meer dan 500 gram/week rood en bewerkt vlees. Volgens Verburgh moeten we best zo weinig mogelijk koolhydraten eten.

Toch raadt het WKO aan om volkoren producten te eten omwille van hun voedzame bestanddelen. Zijn stelling om geen of zo weinig mogelijk geraffineerde producten te eten, zoals wit brood, witte pasta en witte rijst wordt ook door het WKO gevolgd. Bruin of volkorenbrood, volkoren pasta en volle rijst verdienen de voorkeur. Specifiek voor voeding betreft het, zoals Verburgh terecht stelt: een levensgewoonte die aangeleerd wordt en die het hele leven volgehouden wordt, zodat langetermijngezondheidseffecten zich ook daadwerkelijk kunnen voordoen.

Tot slot blijft voor Stichting tegen Kanker en Reliable Cancer Therapies het gebruik van correct wetenschappelijk onderzoek bij het formuleren van aanbevelingen prioritair. In kankerpreventie en -behandeling zijn dat actueel de door de Hoge Gezondheidsraad en het Nationaal Voedings- en Gezondheidsplan België uitgegeven aanbevelingen, officieel aanvaarde voedingsvoorlichtingsmodellen en, specifiek voor kanker, de aanbevelingen van het WKO. (MF) Bron: Reliable Cancer Therapies