De liefde: van altijd blijven slapen tot nooit meer willen zien

Over en van de liefde kunnen we blijven leren. Ook de wetenschap doet haar best om meer inzichten te bieden in dat kluwen van emoties

Verliefdheid maakt veel emoties los, maar het is geen emotie. ‘Verliefdheid is een drift’, stelt professor sociale psychologie Roos Vonk van de Radboud Universiteit Nijmegen. ‘Emoties, vooral negatieve, kunnen je totaal beheersen, maar ze gaan altijd over. Een drift is gericht op het realiseren van een verlangen en houdt aan tot het verlangen is vervuld. Puur hormonaal gezien is straalverliefd zijn echt een soort gekte. Je krijgt een heel sterke blikvernauwing en het serotoninegehalte in je lichaam wordt zo laag dat je normaal depressief zou zijn. Verliefd zijn is iets heel instinctiefs zoals alles wat gekoppeld is aan onze voortplanting.’

Een verliefd mens wil verleiden. ‘Het heeft geen zin om jezelf anders voor te doen dan je bent tijdens het flirten. Natuurlijk kan het soms een poosje duren voor die ander ook verliefd wordt op jou. Maar dat gebeurt dan niet omdat jij je helemaal hebt opgedoft. Wel omdat die ander je beter leert kennen. Als het er is, is het echt. Als het er niet is, heeft het ook geen zin om er moeite voor te doen.’

Professor Vonk: ‘Aantrekkelijkheid, zelfvertrouwen en competentie, warmte en charme in het contact en humoristische en geestige conversatie zijn eigenschappen die maken dat iemand ons bij de eerste ontmoeting aanspreekt. Alleen lijkt het erop dat wanneer je iemand ontmoet die alle vier deze aansprekende kenmerken heeft, de kans groot is dat je met een narcist te maken hebt. Is de lol eraf? Dan gaat de narcist op zoek naar een ander. Waarschijnlijk maakt hij bij een volgende ontmoeting immers weer een mooie eerste indruk. Wie op zoek is naar meer, kijkt dus beter naar mensen die op het eerste gezicht misschien niet zo flitsend zijn.’

Een knikker in de pot voor elke sekspartij

Dan blijkt de liefde wederzijds te zijn. En je kunt maar niet genoeg krijgen van elkaar. Het verhaal gaat: als je het eerste jaar van je relatie elke keer een knikker in een pot stopt wanneer je seks hebt, en na het eerste jaar een knikker eruit haalt bij elke keer seks, raakt die pot nooit meer leeg.

‘Volgens de driehoeks-theorie van liefde bestaat liefde uit drie componenten: passie, intimiteit en binding’, legt professor Vonk uit. ‘In een beginnende relatie is er veel passie dus veel seks en nog geen binding. Al pratend en vrijend leren de partners elkaar steeds beter kennen, waardoor de intimiteit steeds toeneemt. Maar vanaf het moment dat de intimiteit niet meer verder stijgt, gaat de passie afnemen. De binding neemt nog wel toe.’

‘Mensen denken vaak dat meer intimiteit ervoor zorgt dat een vrouw meer zin heeft in seks. Maar het leidt juist tot minder zin. Bij mannen kijkt het allemaal niet zo nauw, want door hun hogere testosteronspiegel is hun seksdrive hoger. Een man hoeft zich ook niet romantisch of hartstochtelijk te voelen om zin te hebben. Bij vrouwen ligt het gevoeliger. Is er ruzie, dan heeft ze geen zin. Maar is de relatie veilig en de man veroverd, dan ook niet.’

Moeilijke mannen krijgen meer seks

‘In heterorelaties is de seks vooral zinderend zolang de boel niet in kannen en kruiken is. Moeilijke mannen krijgen dus meer seks. Mannen die duidelijk kiezen voor een vrouw, geborgenheid en veiligheid bieden, zullen juist meer water bij de wijn moeten doen. Je hebt als vrouw dus geen afwijking als je minder zin hebt. Misschien is het eerder een teken dat de veiligheid in je relatie goed zit.’

We hebben de neiging onszelf door een roze bril te bekijken. ‘Als er iets fout gaat, komt het niet door ons, als het goed gaat natuurlijk wel. Het fijne van een goede relatie is dat je partner deelgenoot wordt van die superieure status’, legt professor Vonk uit. ‘Je eigen relatie ervaar je bovendien als beter en gelukkiger dan die van de meeste anderen. Deze evolutie is heel logisch: een intieme partner wordt in zekere zin immers deel van onszelf.’

‘Dat betekent dat het zelfbeeld van mensen ook kan veranderen door een relatie. Mensen ontdekken al nieuwe eigenschappen in zichzelf wanneer ze verliefd worden. Ontstaat een relatie, dan hebben ze de behoefte samen nieuwe ervaringen op te doen. Ook daardoor leren ze nieuwe kanten van zichzelf kennen. Hoe beter dat lukt en hoe meer de partners elkaar al doende helpen hun zelfbeeld uit te breiden, hoe tevredener ze zijn over hun relatie en hoe groter de kans dat ze bij elkaar blijven. Ze voegen nieuwe sociale rollen en stukjes identiteit toe aan zichzelf. In een goede relatie stimuleren partners elkaar zodanig dat ze het ideale zelf van hun geliefde helpen vormgeven en sluimerende kwaliteiten tot ontplooiing brengen.’

Liefde is geen werkwoord

Eén keer de prille verliefdheid voorbij is, komen er ook wel eens hobbels die gladgestreken moeten worden. ‘Ik geloof niet in relaties waarin je voortdurend moet werken, stelt professor Vonk. Natuurlijk moet je niet opgeven bij de eerste de beste tegenslag. Maar elk koppel bouwt patronen met gevoeligheden. Bijvoorbeeld: zij geeft altijd kritiek, hij trekt zich terug. Zo’n patroon wordt heel snel geactiveerd en het is heel moeilijk om je eraan te ontworstelen. In een andere relatie zal dat veel makkelijker gaan, omdat je daar nog niet dezelfde geschiedenis deelt.’

‘Je hebt een aantal basisvaardigheden nodig om een relatie te doen slagen. Als je niet wilt luisteren naar je partner, dan zal het nooit werken. En je moet ook bereid zijn om te leren van je relatie. Maar soms heb je genoeg geleerd. Als je op het punt komt dat je aan elkaar gaat sleutelen, word ik voorzichtig. Je moet elkaar nemen zoals je bent. Als dat niet kan, kun je beter weggaan. Eigenlijk moet je geen genoegen nemen met minder. Maar of iemand ook effectief de stap zet om een relatie te verbreken, wordt in feite bepaald door drie factoren. Hoeveel zelfvertrouwen iemand heeft, hoeveel alternatieven er lijken te zijn en hoeveel je in een relatie geïnvesteerd hebt.’

Wraak

‘Het is verschrikkelijk als je aan de kant gezet wordt en er zijn veel strohalmpjes om je aan vast te grijpen’, weet professor Vonk. ‘Of je wilt wraak. Het voelt alsof we de boosheid kunnen loslaten en het gebeurde kunnen afsluiten wanneer we wraak nemen. Maar door het nemen van wraak blijf je met je gedachten juist meer bij de boosdoener en bij wat je is overkomen. Je blijft ermee bezig, en dat leidt tot meer negatieve gevoelens. De beste wraak is een gelukkig leven; tegen de tijd dat je dat hebt, maakt het niks meer uit wat je ex doet.’

‘Vlak na een breuk voelen we ons heel ongelukkig. Maar onderzoek bij jonge mensen wees uit dat ze zes weken later al weer bijna terug op hun oude geluksgevoel zaten. Want we houden geen rekening met ons vermogen om onze gevoelens te rationaliseren en te relativeren, waardoor we ons vrij snel weer goed gaan voelen. Eigenlijk is een relatiebreuk vaak goed voor je zelfontwikkeling. Je komt in nieuwe situaties terecht waarin je nieuwe kanten van jezelf ontdekt. (TB)

Bron: Bodytalk