Cafeïnevrije koffie is alternatief voor fervente koffiedrinkers

Fervente koffiedrinkers doen er goed aan af en toe de cafeïnevrije kop te kiezen. Meer dan 4 koppen per dag verhoogt de bloeddruk op termijn.

Cafeïnevrije koffie is een goed alternatief voor wie veel koffie drinkt of gewoon een lekker drankje voor wie nerveus wordt van cafeïne. Toch is de cafeïnevrije variant niet helemaal cafeïnevrij. In de Europese Unie mogen gebrande cafeïnevrije koffiebonen nog maximum 0,1 procent cafeïne bevatten. Dat komt neer op hooguit 2 tot 4 milligram cafeïne per kop. Het effect op de slaap of de concentratie is verwaarloosbaar. Ter vergelijking: een kop ‘gewone’ koffie bevat gemiddeld 75 milligram cafeïne.

Decafeïneren

Koffiebonen bevatten van nature cafeïne. Om te komen tot de cafeïnevrije variant moeten de bonen gedecafeïneerd worden. De cafeïne-extractie gebeurt voorafgaand aan het branden van de bonen. In principe volstaat het om de bonen lang genoeg in water te weken. Cafeïne lost op in water, maar gaan op die manier ook de typische koffie-aroma’s verloren. Om de koffiesmaak te vrijwaren, voegt men extractiestoffen toe die de cafeïne binden en al de andere ingrediënten ongemoeid laten. De meest gebruikte is dichloormethaan (DCM), een organisch oplosmiddel dat de cafeïne zeer snel bindt.

De geweekte bonen worden gespoeld en vervolgens gestoomd aan een temperatuur van 40°C, om het DCM te verwijderen. Gedecafeïneerde bonen mogen geen restanten van het oplosmiddel bevatten, want de stof is in hoge concentratie toxisch voor de lever. De cafeïnevrije bonen worden tenslotte gedroogd en gekoeld met koude lucht en op gebruikelijke wijze gebrand, gemalen en verpakt. Eventuele DCM-restanten verdwijnen vrijwel geheel bij het branden.

Met koolstof

In een andere decafeïneerprocedure worden de bonen gespoeld in stromend water en vervolgens door een bed van actieve kool gepompt. De actieve kool bindt dan de cafeïne uit het water. Soms gebruikt men koolzuurgas als oplosmiddel. De bonen worden in water gedompeld waardoor ze zwellen en de cafeïne vrij komt. Vervolgens wordt koolzuur door de bonen geperst die zich aan de cafeïne bindt. Het gas wordt uit de bonen verwijderd middels drogen (verdamping) en neemt de cafeïne mee. Voor het decafeïneren bevatten koffiebonen tussen 1 en 2,5 procent cafeïne. Na de behandeling blijft er maximum 0,1 procent over.

Hartvriendelijk Is een ‘déca’ beter voor de gezondheid? Niet voor matige koffiegebruikers. Drie tot 4 koppen koffie per dag kunnen in principe geen kwaad. Bovendien bekom je tijdelijk een licht opwekkende effect. Je voelt je tijdelijk iets minder slaperig en kan je beter concentreren. Bij regelmatige consumptie treedt echter gewenning op: het stimulerende effect stompt af en soms slaap je minder goed. Wie jarenlang 4 of meer koppen koffie per dag drinkt, kan op lange termijn een lichte verhoging van de bloeddruk. Bij gevoelige personen kan een continue hoge koffieconsumptie ook hartritmestoornissen uitlokken. Daarom zijn mensen met hoge bloeddruk of hartklachten beter voorzichtig met koffie. Voor hen is de cafeïnevrije variant een veiliger alternatief.

Trillende handen

Zwangere vrouwen wordt aangeraden weinig koffie te drinken, want koffie verhoogt – althans in het begin van de zwangerschap – het risico op een miskraam of op een baby met een laag geboortegewicht. Ook voor vrouwen die borstvoeding geven is koffie niet zo’n goed idee. De cafeïne komt in de moedermelk terecht en kan de baby onrustig maken. Cafeïnevrije koffie kan in deze gevallen zonder probleem. Wie gewoon is om veel koffie te drinken en daar om gezondheidsredenen liever mee stopt of overstapt naar cafeïnevrije koffie, kan in het begin last krijgen van ontwenningsverschijnselen, zoals hoofdpijn en trillende handen. Dat vermijd je best door je dagelijkse dosis cafeïne geleidelijk te verminderen.

Koffievervangers

Koffievervangers (genre Bambu) bevatten helemaal geen cafeïne, maar de echte koffiesmaak is ook ver te zoeken. Deze producten worden niet gemaakt van koffiebonen, maar van geroosterde en gemalen chicoreiwortel, geroosterd graan, eventueel met zetmeelstroop of mengsels van deze grondstoffen. Soms worden er vijgen, noten, peulvruchten en gebrande suiker aan toegevoegd. In tegenstelling tot cafeïnevrije koffie zijn koffievervangers niet vrij van calorieën.

Marleen Finoulst, Bodytalk