Simon B. Kool
De herontdekte fotografie van Annemie en Helmuth Wolff
Lecturis, Eindhoven 2017
272 blz., ? 29,95 ISBN 978 94 622 6212 6
Laatste levenstekens
In 1933 vluchtte het echtpaar Helmuth Wollf (1895-1940) en Annemie Koller (1906-1994) vanwege de machtsovername van Hitler naar Amsterdam. Hij was joods, zij katholiek. In hun nieuwe vaderland kregen zij beiden in korte tijd grote naamsbekendheid als experts op het gebied van de kleinbeeld- en kleurenfotografie. Tijdens de Duitse inval in mei 1940 deden zij een zelfmoordpoging. Annemie overleefde het, haar man niet. Na de oorlog richtte Annemie zich voornamelijk op het fotograferen van de wederopbouw van de Amsterdamse haven. In 1963 werd zij door de havendienst op abrupte wijze bedankt voor haar diensten, voor haar reden om even abrupt te stoppen met fotograferen. Haar archief, bestaande uit zo’n 50.000 negatieven, dia’s en foto’s schonk zij aan een vriendin, die daar vervolgens niets mee deed. Het is de grote verdienste van de fotografiehistoricus Kool dat hij, vele jaren later, dit archief op het spoor is gekomen. Zijn boek, prachtig geïllustreerd, is een eerbetoon aan Helmuth, maar bovenal aan Annemie. Wat zijn ontdekking en verhaal echter zo bijzonder maken, is de onthulling dat Annemie tijdens de Tweede Wereldoorlog zich niet afzijdig heeft gehouden. Haar camera stelde zij in dienst van het verzet en, heel bijzonder, in 1943 maakte zij honderden portretfoto’s, voor het merendeel van haar joodse medebewoners van de Rivierenbuurt, waarschijnlijk omdat dezen vreesden voor deportatie of omdat zij wilden gaan onderduiken. Enkele daarvan heeft Kool in zijn boek opgenomen. Ontroerende portretten zijn het, omdat van de meesten van hen dit hun laatste levensteken was. Wie meer wil weten over deze portretten moet het boek Op de foto in oorlogstijd. Studio Wolff, 1943 van Tamara Becker en An Huitzing lezen.
