Sam Wagenaar is lang de enige Mata Hari-autoriteit in Nederland geweest. Dit veranderde toen Jan Brokken (aan het begin van zijn illustere loopbaan) in 1975 een biografie over Margaretha Geertruida Zelle publiceerde. Hij benaderde zijn onderwerp op frisse, bijna relativerende wijze, waardoor Mata Hari in een nieuw licht werd geplaatst. Dit uitstekende boek is nu herdrukt, waarbij Brokken zijn tekst kritisch getoetst heeft aan wat sindsdien over Mata Hari verscheen.
Zoals Denk niet dat ik slecht ben uit 2016, met brieven die mevrouw Zelle schreef in de tijd dat zij van haar man probeerde te scheiden. Brokken benadert het turbulente leven van Mata Hari op een prettig nuchtere, zakelijke manier. Hij voelt niet de aandrang haar te veroordelen of op een voetstuk te plaatsen. ‘Jammer voor de moralisten: op seksueel gebeid had Mata Hari geen last van complexen. Ze vond flirten net zoiets als ademhalen, en seks lekker.’ Van de 237 bladzijden tekst besteedt Brokken gelukkig het grootste deel aan haar leven buiten de gevangenis. Ook bij hem klinkt de verbazing door over de uitzonderlijke wijze waarop zij in korte tijd beroemd werd als danseres door een gelukkige combinatie van bluf, talent en geluk. Dat zij steeds nieuwe verhalen verzon over haar afkomst en achtergrond beschouwt hij als een onderdeel van haar charme. Verzanden boeken over Mata Hari als spionne nogal eens in eindeloze details, Brokken leidt de lezer op soepele manier door de verhoren en processen. Zijn oordeel is daarbij helder: ‘Daartoe aangezet door de spionagediensten heeft Mata Hari inderdaad geprobeerd uit de oorlog een slaatje te slaan. Ze was echter van het begin af aan niet handig en “gluiperig” genoeg om daarin te slagen.’
