Het Engelse isolationisme

Het begrip splendid isolation (voortreffelijke afzondering) dateert weliswaar uit het einde van de 19de eeuw, als ideaal is het veel ouder. Al aan het begin van de 15de eeuw riep het Boekje van de Engelse politiek koning Hendrik IV op om de zee te beheersen en het volk op het continent te wantrouwen. De Fransen zijn sowieso Engelands erfvijanden, de Venetianen getructe bedriegers, de Lombarden ellendige woekeraars en de Vlamingen onbehouwen boeren die met hun onmatige bierdrinken zonder gene onder de tafel pissen.

Toch: na 1066 was Engeland intensief verbonden met de mensen aan de overzijde van het Kanaal. Had het voorheen sterk Scandinavische trekken, hertog Willem schiep een Midden-Europees Engeland. Met hem kwam een cultuur naar het eiland die van architectuur tot literatuur sterk Frans was. Eeuwen achtereen stonden de Engelse koningen met één been op het continent. De naam van de roemruchte Engelse voetballer Paul Gascoigne herinnert eraan dat Bordeaux en delen van de Gascogne pas in 1453 voor Frankrijk terug werden veroverd. Hendrik IV, hierboven genoemd en koning in het begin van de 15de eeuw, was pas de eerste op de troon die Engels als moedertaal had.

Toen in 1558 Calais als laatste Engelse continentaal bruggehoofd capituleerde, waren de bordjes eindelijk verhangen: wat lang een waterweg was, gold nu als beschermende watermuur: aan de overzijde loerde altijd de vijand op een kans om binnen te vallen. Maar anders dan hertog Willem faalden Napoleon en Hitler. Churchill karakteriseerde zijn landgenoten als een ‘eilandras’; de Brexit bevestigt die houding.