Met zijn geboorte was al meteen wat bijzonders aan de hand. Zijn ouders verwachtten een meisje en hadden de namen Maria Josepha voor de boreling gereserveerd. Toen het een jongen bleek werd dat, iets masculiener, ‘Marie Joseph’ en in de wandeling ‘Rie’. Hij zou uitgroeien tot een alom bekende Nederlander en als schepper van de ‘literair-sociale reportage’ van beslissende invloed zijn op de Nederlandse journalistiek. Hij verwierf landelijke roem met Boefje, een feuilleton, later een boek, een toneelstuk en een film, over de lotgevallen van een jongen uit de sloppenwijken.
Uit zijn drie huwelijken werden zeven zonen geboren. Eén overleed al in zijn eerste jaar, de zes overige zouden allen uitblinken in enigerlei vorm van expressie. Uit het derde huwelijk met een bijna veertig jaar jongere vrouw werd Peter geboren. Nog geen vijf jaar oud verloor deze zijn vader en restten hem slechts vage herinneringen. Eenmaal volwassen groeide de aandrang om zijn vader beter te leren kennen. Hij bouwde zijn kennis op uit familieverhalen en uit de talloze reportages en verslagen die zijn vader had nagelaten.
M.J. Brusse kwam uit gegoede kringen maar alle burgerlijkheid was de familie vreemd. Een zeker anarchisme zou ook Brusse’s journalistieke arbeid kenmerken. Hij vertoefde bij voorkeur aan de zelfkant van de maatschappij. Zijn bekendste rubriek had de typerende naam ‘Onder de menschen’. Het meeste werk verscheen in de NRC, na korte betrekkingen bij De Amsterdammer (de latere De Groene) en de De Telegraaf. Bij de laatste werd hij ontslagen vanwege een saucijzenbroodje dat hij teveel gedeclareerd zou hebben. Als participerend journalist voegde hij zich soepel tussen havenarbeiders, lichtekooien en souteneurs, delinquenten en zwervers. Als landloper trok hij ook werkelijk enige tijd op met een gesjochte stoker. Even zo gemakkelijk stapte hij op grote namen af. Vanuit zijn milieu, maar ook door zijn werk, was hij vertrouwd met mannen als Herman Heijermans en Louis Couperus, Kees van Dongen en de architect Jacobus Oud.
Uit een reeks van schetsen bouwt Peter Brusse het portret op van de ‘bohémien tussen de mensen’. De chronologie wordt losjes gehanteerd, de onderwerpen lijken zich spontaan aan te bieden. Met een wat meer afstandelijke toon zou het verhaal overtuigender en het beeld scherper zijn geworden. Dat hij met deze interessante reconstructie de lezer en passant een blik gunt op een bijzondere familie, is fraaie bijvangst.
Onder de mensen.
M.J. Brusse (1873-1941) journalist
Balans Amsterdam 2017, 320 blz., ? 22,50 ISBN 978 94 600 3440 4, ook als e-boek verkrijgbaar
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
