De Spaanse griep

Laura Spinney

Hoe de pandemie van 1918 de wereld veranderde

Uitgeverij De Arbeiderspers, Amsterdam 2018

Vert. Auke Leistra

384 blz., ? 22,99 ISBN 978 90 295 1946 5

Telkens wanneer een geval van vogelgriep opduikt, verschijnt het spookbeeld van de Spaanse griep, die in 1918 een derde van de wereldbevolking trof. Dat die pandemie nog steeds wordt weggedrukt door de Eerste Wereldoorlog, al maaide ze naar schatting vijf tot tien keer meer mensen weg, zint Spinney niet; daarom haalt ze alles uit de kast, stevig inspelend op emoties. Hoeveel doden gezien de omstandigheden ook als oorlogsslachtoffers kunnen worden beschouwd, is nog maar de vraag. Wetenschappers zijn het nu eens dat het virus afkomstig was van vogels, maar waar en wanneer dit de sprong naar de mens maakte, staat nog steeds ter discussie. Al begin 1917 decimeerde een griepachtige ziekte een militair kamp, dicht bij het westelijk front in Noord-Frankrijk; rond dezelfde tijd veegde een onbekende aandoening van de luchtwegen in Noord-China groepen weg die arbeiders naar de geallieerden hadden gestuurd, en in maart 1918 werd een legerbasis in Kansas City getroffen. Hoe het ook zij, toen eenmaal de overdracht naar de mens een feit was, raakte de ziekte razendsnel verspreid door troepenbewegingen, ondervoeding en overbevolking. Niemand wist waar ze vandaan kwam of waarom ze zo dodelijk was. De gangbare naam was al even raadselachtig: de ziekte had in Frankrijk en de Verenigde Staten reeds toegeslagen voordat ze in mei 1918 Spanje bereikte. Spinney’s boek bevat levendige verslagen van wereldwijde uitbraken. Duidelijk wordt dat de medische wetenschap slechts beperkt heeft bijgedragen aan de bestrijding omdat politieke overwegingen (inclusief censuur in oorlogstijd), traditie en racisme alle waarschuwingen in de weg stonden, en vele autoriteiten zelfs stopten met de publicatie van nieuws over de verspreiding. Erg onthullend allemaal, maar aan de collectieve herinnering zal het niets veranderen.

Partner Content